Δευτέρα 28 Ιουλίου 2008

Η ιστορία της βεντάλιας. Mέρος 1ο.

Η ιστορία της βεντάλιας μας πηγαίνει πίσω χιλιάδες έτη. clip_image002

Από την αρχαιότητα, οι βεντάλιες κατέχουν μια διπλή λειτουργία - ένα σύμβολο θέσης και μια χρήσιμη διακόσμηση. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους, οι βεντάλιες έχουν φτιαχτεί από ποικίλα υλικά και έχουν εξελιχθεί σαν διακοσμητικό έργο τέχνης. Οι απλούστερες βεντάλιες είναι φύλλα ή επίπεδα αντικείμενα, που κυματίζουνclip_image006 για να παραγάγουν μια πιο δροσερή ατμόσφαιρα. Αυτά τα άκαμπτα clip_image004ή διπλωμένα φορητά μέσα Chinese_Hand_Fan_With_Antique_like_Box_Gift έχουν χρησιμοποιηθεί για την ψύξη, για την κυκλοφορία αέρα, ως εθιμοτυπική συσκευή, και ως sartorial εξάρτημα σε όλο τον κόσμο από τους αρχαίους χρόνους. Και χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα ευρέως.

Οι πιό πρόωρες γνωστές βεντάλιες καλούνται «βεντάλιες οθόνης» ή «σταθερές βεντάλιες φύλλων». Αυτές χρησιμοποιούνταν με το χέρι για να δροσίσουν το σώμα, για να παραγάγουν ένα αεράκι, και για να διώχνουν τα έντομα. Τέτοιες πρόσφατες βεντάλιες ήταν συνήθως από φύλλων φοινικών.

Μερικες από τις πιο πρόσφατες βεντάλιες έχουν προέλθει από τους αιγυπτιακούς τάφους.

clip_image008

Στην αρχή οι Ασσύριοι και οι Αιγύπτιοι χρησιμοποίησαν τους σκλάβους και τους υπαλλήλους για να χειριστούν την βεντάλια. Στις αιγυπτιακές απεικονίσεις, οι βεντάλιες ήταν του άκαμπτου τύπου. Στον τάφο του Tutankhamen βρήκαν τις χρυσές βεντάλιες με τα φτερά στρουθοκαμήλων.

Στην αρχαία Αμερική, Αζτέκοι, Μάγια , και το νότο - οι αμερικανικοί πολιτισμοί χρησιμοποίησαν τα φτερά πουλιών στις βεντάλιες τους.clip_image010 Μεταξύ των Αζτεκων οι βεντάλιες χρησιμοποιήθηκαν για να απεικονίσουν τους εμπόρους στις απεικονίσεις των εμπορίων. Η χρήση των διάφορων τύπων φτερών είχε μια θρησκευτική υποδήλωση. Οι άνθρωποι Paracas της Νότιας Αμερικής (σύγχρονο Περού) έχουν αφήσει τα πολυάριθμα παραδείγματα από βεντάλιες φτερών μεταξύ των μουμιών τους.

Στην Ινδία, ο όρος Hindi για μια βεντάλια είναι «pankha» (ένα παράγωγο «ενός φτερού» ή «του φτερού ενός πουλιού»). Εχουν βρεθεί εικόνες που βλέπουμε ότι οι Έλληνες, οι Ετρούσκοι, και οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν τις βεντάλιες ως ψύξη και ως εθιμοτυπικές συσκευές.

Στην Ελλάδα, οι πρώτες βεντάλιες ήταν από τεντωμένο λινό ύφασμα ενώ στη Ρώμη, βρέθηκαν επιχρυσωμένες και χρωματισμένες ξύλινες βεντάλιες. Οι κυρίες της Ρώμης σε όλη την αυτοκρατορία χρησιμοποίησαν τις κυκλικές βεντάλιες. Οι κινεζικές πηγές συνδέουν την βεντάλια με τους μυθικούς και ιστορικούς χαρακτήρες.

Στην Κίνα, η διπλωμένη βεντάλια ήταν σ τη μόδα κατά τη διάρκεια της δυναστείας Ming μεταξύ των ετών των 1368 και των 1644, και Hangzhou ήταν κέντρο του διπλώματος της παραγωγής βεντάλιας.

Mai Ogi (ή κινέζικα βεντάλια που χορεύει) έχει δέκα ραβδιά και ένα παχύ χαρτί που τοποθετούσαν όλο το οικογενειακού δέντρο. Οι κινεζικοί ζωγράφοι επεξεργάστηκαν πολλά σχέδια διακοσμήσεων βεντάλιας . Ελεφαντόδοντο, κόκκαλο, μαργαριτάρι, σανταλόξυλο ή το κοχύλι, ήταν χαραγμένα και καλυμμένα με το χαρτί ή το ύφασμα. clip_image012

Στην Κίνα, οι βεντάλιες οθόνης χρησιμοποιήθηκαν σε όλη την κοινωνία. Οι πιό πρόσφατες γνωστές κινεζικές βεντάλιες είναι ένα ζευγάρι από μπαμπού βεντάλιες από το 2ο Π.Χ. αιώνα. Ο κινεζικός χαρακτήρας για την βεντάλια (扇) προέρχεται ετυμολογικά από μια εικόνα των φτερών κάτω από μια στέγη και σημαίνει «να ταράξει τον αέρα».

Οι βεντάλιες ήταν μέρος της κοινωνικής θέσης για το Κινεζικό λαό. Μια ιδιαίτερα θέση και ένα γένος θα χορηγούσαν έναν συγκεκριμένο τύπο βεντάλιας σε ένα άτομο. Η διπλωμένη βεντάλια εφευρέθηκε στην Ιαπωνία στο 8ο αιώνα και εμφανίζεται στην Κίνα τον 9ο αιώνα.

Το Akomeogi (ή ιαπωνική διπλωμένη βεντάλια 衵扇 Hiôgi) δημιουργήθηκε τον 6ο αιώνα. Αυτές ήταν βεντάλιες που κατέχουν οι αριστοκράτες της περιόδου Heian όταν ντύνονται τυπικά. Έγιναν με τη σύνδεση των λεπτών λωρίδων του hinoki (ή του ιαπωνικού κυπαρισσιού) μαζί με νήμα. Ο αριθμός λουρίδων του ξύλου διέφερε σύμφωνα με την τάξη του προσώπου.

Χρησιμοποιούνται σήμερα από Shinto τους ιερείς στο επίσημο κοστούμι του ιαπωνικού δικαστηρίου (χρησιμοποιούνται και από τον αυτοκράτορα και την αυτοκράτειρα κατά τη διάρκεια του γάμου) και είναι λαμπρά χρωματισμένες με τους μακριούς θυσάνους. Η κινέζικη βεντάλια παρουσιάζεται στο 7ο αιώνα. Η κινεζική μορφή της βεντάλιας χεριών ήταν μια σειρά των φτερών που τοποθετήθηκαν στο τέλος μιας λαβής. Τα τυπωμένα φύλλα στις βεντάλιες και οι χρωματισμένες βεντάλιες γίνονται σε ένα είδος χαρτιού. Το χαρτί ήταν αρχικά χέρι - που έγινε και που επιδείχθηκε το χαρακτηριστικό υδατόσημα.

Δίπλωμα της βεντάλιας (扇子 ιαπωνικό «sensu», κινέζικα: «shān zi») συνεχίζει να είναι σημαντικό σαν πολιτιστικά σύμβολα και δημοφιλή αναμνηστικά τουριστών στην ανατολική Ασία. clip_image014

Στην Ευρώπη, κατά τη διάρκεια των Μεσαιώνων, η βεντάλι ήταν απούσα. Ο πιό πρόσφατη βεντάλια της χριστιανικής Ευρώπης ήταν flabellum (ή εθιμοτυπική βεντάλια), η οποία χρονολογείται στον 6ο αιώνα. Αυτές χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των υπηρεσιών για να οδηγήσουν τα έντομα μακρυά από το ψωμί και το κρασί. Η χρήση τους τελείωσε στη δυτική Ευρώπη κατά τη διάρκεια των Μεσαιώνων, αλλά συνεχίζεται στις ανατολικές ορθόδοξες και αιθιοπικές εκκλησίες.

Στο 16ο αιώνα η διπλωμένη βεντάλια, που εισήχθη από την Κίνα, έγινε δημοφιλής στην Ευρώπη. Αυτές οι βεντάλιες ιδιαίτερα καλά επιδεικνύονται στα πορτρέτα των ευγενών γυναικών της εποχής.8736 Η βασίλισσα Elizabeth της Αγγλίας χρησιμοποιούσε και τους δύο τύπους βεντάλιας που διακοσμούνται με το pom poms καθώς επίσης και την παλαιότερη άκαμπτη βεντάλια, που διακοσμείται συνήθως με τα φτερά και τα κοσμήματα. Αυτές οι άκαμπτες βεντάλιες κρέμονταν συχνά από τις φούστες των κυριών.

Στο 17ο αιώνας που η άκαμπτη βεντάλια που βλέπουμε στα πορτρέτα του προηγούμενου αιώνα είχε πέσει από την εύνοια δεδομένου ότι οι διπλωμένες βεντάλιες κέρδισαν την κυριαρχία στην Ευρώπη. Οι βεντάλιες άρχισαν να επιδεικνύουν τα καλά χρωματισμένα φύλλα, z_fan_lovebound συχνά με ένα θρησκευτικό ή κλασσικό θέμα. Η αντίστροφη πλευρά αυτής της βεντάλιας άρχισε επίσης να επιδεικνύει τα επιμελημένα σχέδια λουλουδιών. DSCrr00042 Τα ραβδιά είναι συχνά από ελεφαντόδοντο ή ταρταρούγα, που ενθέτεται μερικές φορές με τη χρυσή ή ασημένια εργασία πικαρισμάτων.

Στο 18ο αιώνα, οι βεντάλιες έφθασαν σε έναν υψηλό βαθμό της καλλιτεχνίας και γίνονταν σε όλη την Ευρώπη συχνά από τους ειδικευμένους βιοτέχνες, είτε στα φύλλα είτε τα ραβδιά. Οι διπλωμένες βεντάλιες από δαντέλλα, μετάξι, ή περγαμηνή ήταν διακοσμημένες και χρωματισμένες από τους καλλιτέχνες.clip_image016 Θαυμαστές βεντάλιες εισήχθησαν επίσης από την Κίνα από τις επιχειρήσεις της ανατολικής Ινδίας εκείνη την περίοδο.

Στο 19$ο αιώνα στη δύση, έχει ειπωθεί ότι στα δικαστήρια της Αγγλίας, της Ισπανίας και αλλού οι βεντάλιες χρησιμοποιήθηκαν λίγο πολύ σε έναν μυστικό, ο κώδικας των μηνυμάτων. Αυτές οι γλώσσες της βεντάλιας ήταν ένας τρόπος να αντιμετωπιστεί ο περιορισμός της κοινωνικής εθιμοτυπίας.

Πέμπτη 24 Ιουλίου 2008

Αιθέρας.

Αέρας και Αιθέρας , συμπλήρωσε η Φαραόνα και έχει δίκιο ΚΑΙ η Κόκκινη Ομπρέλα απείλησε ότι αν δει ανάρτηση για τον Αιθέρα θα απογειωθεί με Αερόστατο....!!!

Σύμφωνα με την Θεογονία του Ησιόδου, ο κόσμος γεννήθηκε από το Χάος , ύστερα η Γαία, μετά το Έρεβος και η Νύκτα. Στη συνέχεια αυτά γέννησαν τον Αιθέρα, μετά την Ημέρα, τον Έρωτα, κτλ.

Σύμφωνα με τον Υγίνο (βιβλιοθηκάριο της βιβλιοθήκης του Αυτοκράτωρος Αυγούστου 60 π.Χ. – 10 μ.Χ.) ο Αιθέρας μαζί με την Ημέρα απέκτησαν τη Γαία, τον Ουρανό και τον Πόντο.

Ο αιθέρας αποτέλεσε σημαντικό μέρος της προσπάθειας των επιστημόνων για την κατανόηση του Σύμπαντος, από τον Αριστοτέλη (και τους παλαιότερούς του) μέχρι τους επιστήμονες – ερευνητές της σύγχρονης εποχής. Παράλληλα όμως, ο αιθέρας υπήρξε και ένα πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ των επιστημόνων για τον αν υφίσταται ή όχι. Μετά την δημοσίευση της θεωρίας της Ειδικής Σχετικότητας ή ύπαρξη του αιθέρα εγκαταλείφθηκε οριστικά.

Εντούτοις όμως, σύγχρονες απόψεις που πηγάζουν από την Κβαντομηχανική, έρχονται να διαψεύσουν την αντίληψη αυτή και να αναστήσουν για ακόμα μία φορά την ιδέα του αιθέρα.

Ετυμολογία

Ετυμολογικά η σημασία της λέξεως Αιθήρ είναι το ανώτατον και καθαρότατον στρώμα του αέρος.

Παράγεται από το ρήμα αίθω που σημαίνει ανάβω, αναφλέγω, φέγγω, φλέγομαι, καίομαι «αίθω γάρ ού μόνον το καίω, αλλά και το λάμπω» (Ευστάθιος Παρεκβολαί Είς Ιλιάδα Ψ 250). Άλλα παράγωγα της λέξεως είναι η αιθάλη, ο αιθίοψ, και πιθανώς η Αίτνα.

Ο Πλάτων στον «Κρατύλο» ετυμολογεί την λέξη λέγοντας ότι παράγεται από «αεί θεί» που σημαίνει αυτό που κινείται συνεχώς. (Κρατύλος 440 b)

Ελληνική Μυθολογία

Ο Αιθήρ σύμφωνα με την αρχαία ελληνική γραμματεία είναι και το Πυρ που δίνει ζωή, είναι ο σπινθήρας της ζωής για κάθε πλάσμα.

Ο Όμηρος δεν θεωρούσε τον Αιθέρα ως κάποια θεότητα ούτε και ως κάποια περιοχή, αλλά ως μία ιδιαίτερη κατάσταση του Ουρανού , ο οποίος βρίσκεται κάτω από τον Ουρανό (Ιλιάς . Ξ. 288, Θ. 556, Β 412, Ο 192, Π 300, T 351).

Ο Αριστοφάνης τον αποκαλεί ζωοδότη των πάντων «Αιθέρα σεμνότατον, βιοθρέμμονα πάντων» (Νεφ. 570) .

Στον «Ύμνο προς Πρωτόγονον» βλέπουμε την πίστη των Ορφικών ότι ο Αιθήρ προϋπήρχε πριν από οποιαδήποτε γέννηση – εμφάνιση, αφού ο Πρωτόγονος, ή Έρως, ή Φάνης πλανιόταν μέσα στον Αιθέρα όταν γεννήθηκε από το αυγό, «Πρωτόγονον καλέω διφή, μέγαν, αιθερόπλαγκτον, ωογγενή» - (Ορφ. Ύμνος 6 προς Πρωτόγονον.

Ο Δαμάσκιος (Περί Αρχών), μας λέει πως κατά τους Ορφικούς και σύμφωνα με την εκδοχή του Ιερώνυμου και του Ελλάνικου, ο Χρόνος και η Ανάγκη (Αδράστεια) γέννησαν τον Αιθέρα, το Χάος και το Έρεβος. Οι Ορφικοί λοιπόν πιστεύουν στην κοσμογονική τους θεωρία ότι ο Αιθήρ είναι ένα πρωταρχικό, βασικό δομικό στοιχείο της Δημιουργίας, ότι είναι η ψυχή του κόσμου, το Θείον Πύρ, ο σπινθήρας που δίνει ζωή σε όλα τα δημιουργήματα.

Ελληνική Φιλοσοφία

Ο Αναξιμένης (585-525 π.Χ.) διατύπωσε την θεωρία ότι τα πάντα είναι αέρας και από την αραίωσή του παράγεται ο Αιθέρας. Ο Φιλόλαος (5ος αιώνας π.Χ.) ένας από τους μαθητές του Πυθαγόρα που σώθηκαν από την σφαγή, πίστευε ότι ο Αιθήρ ήταν το πέμπτο από τα στοιχεία που αποτελούσαν τον κόσμο.

Ο Ξενοφάνης (570-475 π.Χ.) διατύπωσε την θεωρία ότι η γη περιβάλλεται από τον Αιθέρα ο οποίος εκτείνεται στο άπειρο.

Ανάμεσα στα άλλα ο Παρμενίδης (540-470 π.Χ.) θεωρούσε ότι ο Ήλιος και οι διάφοροι αστερισμοί βρίσκονται μέσα στον Αιθέρα.

Ο Αναξαγόρας (500-428 π.Χ.) θεωρεί ότι ο Αιθήρ είναι ένα από τα δύο μέρη στα οποία χωρίστηκε η αρχική μάζα από την ωθητική δύναμη του Νού, δηλαδή της Πνευματικής Δύναμης και τον ταυτίζει με το Πύρ.

Ο Αριστοτέλης ελέγχει τον Αναξαγόρα και λέει ότι κακώς ονομάζει Αιθέρα αυτό που είναι Πύρ, δέχεται ότι ο Αιθήρ είναι το πέμπτο κοσμογονικό στοιχείο , το τελειότερο απ’ όλα τα άλλα, και αναφέρει ότι «ουρανού δε και άστρων ουσίαν με αιθέρα καλούμεν».

Ο αιθέρας είναι στενά συνδεδεμένος με μια άλλη έννοια της φυσικής, την έννοια του κενού. Η έννοια του κενού, από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία μέχρι τη σημερινή φυσική επιστήμη, οδηγεί στην εισαγωγή της ιδέας του αιθέρα.

Βασική αρχή της αριστοτέλειας φυσικής είναι η άρνηση οποιασδήποτε ύπαρξης του κενού μέσα στον χώρο. Η ύπαρξη του κενού θεωρείται παράλογη, και ο Αριστοτέλης το αποδεικνύει με μια σειρά επιχειρημάτων, που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι κόσμος πρέπει να είναι ένας πλήρης και πεπερασμένος χώρος.

Αν και μέχρι τη νεώτερη επιστήμη, οι ιδέες του Αριστοτέλη για το κενό και τον αιθέρα ήταν αναληθείς έως και αλλοπρόσαλλες, θα δούμε ότι σήμερα οι αντιλήψεις της σύγχρονης φυσικής επανέρχονται κατά κάποιο τρόπο στην Αριστοτέλεια φυσική.

Ούτως ή άλλως οι σύγχρονοι αστροφυσικοί επιστήμονες αναφέρουν ότι το «κενό» του διαστήματος δεν είναι και τόσο κενό μιάς και εκεί υπάρχει η λεγόμενη «μεσοαστρική ύλη» (τα υπολείμματα ύλης που δεν σχηματοποιήθηκαν σε κάποιο άστρο). Άρα λοιπόν αυτό που αποκαλούμε ως «διαστημικό κενό» δεν είναι ακριβώς κενό.

Σύμφωνα με πολλούς Έλληνες πανεπιστήμονες – φιλοσόφους τα τέσσερα στοιχεία του Σύμπαντος, γη, ύδωρ, αήρ και πυρ, καθορίζουν ένα συμβολισμό για τις καταστάσεις της ύλης. Γη είναι η στερεή μορφή ύλης, ύδωρ η υγρή, αήρ η αέρια και πυρ μια "λεπτότερη" μορφή ύλης που εμείς σήμερα. Θα την ταυτίζαμε με την ενέργεια του ηλεκτρομαγνητικού ή των άλλων δυναμικών πεδίων, της οποίας μια ειδική περίπτωση είναι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπεται από τη φωτιά (πυρ). Ούτως ή άλλως άλλη έννοια έχει η φλόξ (φλόγα), άλλη το φώς – φάος –φωτιά και άλλη το πύρ. Οι κινήσεις της κάβε είδους ύλης είναι δεδομένες. Έτσι η πέτρα ως "γη" κατευθύνεται προς τη Γη, ο αήρ παραμένει πάντα πάνω από τη γη και το ύδωρ, ενώ το πυρ ανυψώνεται πάνω από όλα. Αυτές οι αντιλήψεις του Αριστοτέλη οδήγησαν μεθοδικά στην ανυπαρξία του κενού. Τι είναι κενό για τον Αριστοτέλη; Σε έναν κενό χώρο δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν θέσεις, ούτε είναι δυνατόν να υπάρχουν εκεί τα αίτια της κίνησης. Έτσι στο κενό καμιά πέτρα δεν θα είχε λόγο να κινηθεί προς τη Γη και καμιά φλόγα να υψωθεί. Την ίδια φιλοσοφία ακολούθησαν και άλλοι αρχαίοι Έλληνες.

Μετά τη διατύπωση της ιδέας του ατόμου από τους Δημόκριτο και Λεύκιππο, ο Παρμενίδης ισχυρίστηκε ότι αν το άτομο είναι η βασική μονάδα ύλης, τότε τα διάφορα σώματα του κόσμου, ποτέ δεν είναι δυνατόν να χωριστούν στα άτομα που τα αποτελούν. Διότι αν συμβεί αυτό, τότε στον μεταξύ τους χώρο θα υπάρχει κενό. Η έννοια του κενού είναι απόλυτη, δηλαδή δεν πρόκειται για έναν κενό χώρο, απλώς κενό από γεγονότα, αλλά η έννοια σημαίνει ότι ούτε ο ίδιος ο χώρος υπάρχει, και το νόημα του "τίποτα" περιλαμβάνει ακόμα και την ίδια την υπόσταση του χώρου.

Αυτή την έννοια πρέπει να έχει και το Χάος της Θεογονίας του Ησιόδου (η ρίζα του το *χαF < XAFOΣ σημαίνει το χάσμα και όχι την αταξία, όπως εννοείται το Χάος σήμερα).

Συνεπώς μεταξύ των χωρισθέντων ατόμων δεν υπάρχει απολύτως τίποτα. Ούτε καν άδειος χώρος, έννοια που είναι απαράδεκτη, όπως είδαμε και από τα επιχειρήματα του Αριστοτέλη. Αφού μεταξύ των χωρισθέντων ατόμων δεν υπάρχει τίποτα, τότε θα αγγίζουν το ένα το άλλο και στην πραγματικότητα, ποτέ δεν θα έχουν χωρισθεί! Το άτοπο αυτό αποτέλεσμα απαλείφεται με την εισαγωγή ενός νέου "στοιχείου", μιας νέας μορφής ύλης, τόσο λεπτής που είναι πολλές φορές μη ανιχνεύσιμη, αλλά απαραίτητης ώστε να γεμίζει τον χώρο μεταξύ των ατόμων και να καθιστά εφικτό τον διαχωρισμό τους. Η πέμπτη ουσία ή αιθέρας ή Πεμπτουσία, όπως ονομάστηκε μόλις στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, οφείλει τον ορισμό της στη διατήρηση της αυτοσυνέπειας της Δυναμικής και Κινητικής των σωμάτων και έρχεται να αντίκαταστήσει την "παθολογική" έννοια του κενού.

Δεν θα αναφερθούμε στις ιδιότητες του αιθέρα, όπως τις θεώρησε ο Αριστοτέλης, αν και είναι αξιοπρόσεκτο ότι και στις μετέπειτα γενιές επιστημόνων, η ιδέα του αιθέρα εισήχθη για τον ίδιο ακριβώς λόγο, τη διατήρηση της αυτοσυνέπειας της Δυναμικής και Κινητικής των σωμάτων. Όπως αναφέραμε, η αδυναμία της παρουσίας των αιτιών της κίνησης στον κενό χώρο, οδηγεί στην κατάργηση του κενού χώρου και στην εισαγωγή του αιθέρα. Ομοίως, στη μετανευτώνια φυσική, η αδυναμία της δράσης εξ αποστάσεως, το θεωρητικά απαραίτητο, για την τότε εποχή, μέσον διάδοσης των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων και η έννοια του απόλυτου συστήματος αναφοράς, οδήγησαν στην επαναφορά της έννοιας του αιθέρα σε μια πιο σύγχρονη και μάθηματικοποιημένη μορφή.

Είναι γνωστή η συνέχεια της ιστορίας. Διάφορα πειράματα, με κυριότερο το πείραμα συμβολής των Michelson και Μοrley, έδειξαν ότι δεν υπάρχει απόλυτο σύστημα αναφοράς και έτσι η Κινηματική καθορίζεται από την Ειδική θεωρία της Σχετικότητας, η οποία δεν δέχεται κανένα απόλυτο σύστημα αναφοράς και θεωρεί τις διάφορες κινήσεις μόνο σχετικές μεταξύ τους. Αν και η Ειδική θεωρία της Σχετικότητας κατήργησε την έννοια του αιθέρα, εντούτοις, μετά από 10 χρόνια, μέσα από τη Γενική θεωρία της Σχετικότητας αυτή τη φορά, επιχειρείται να επανέλθει μια νέα μορφή της έννοιας αυτής.

Σχετικιστικός Αιθέρας

Το κλασσικό Νευτώνειο Βαρυτικό Πεδίο εκφράζεται με το βαρυτικό δυναμικό (Φ), που είναι ένα βαθμωτό φυσικό μέγεθος, δηλαδή σε κάθε σημείο του χώρου περιγράφεται με έναν μόνο αριθμό, ο οποίος είναι συνάρτηση

  • της μάζας του σώματος που προκαλεί το πεδίο,
  • του τρόπου κατανομής της μάζας αυτής στον χώρο, καθώς και *της θέσης του σημείου στην οποία εξετάζεται το πεδίο.

Για παράδειγμα, στα βαρυτικά πεδία με σφαιρική συμμετρία, όπως είναι τα αντίστοιχα που υπάρχουν γύρω από τους πλανήτες ή από τα συνήθη άστρα, το δυναμικό του βαρυτικού πεδίου είναι ανάλογο της μάζας του σώματος που προκαλεί το πεδίο και αντιστρόφως ανάλογο της απόστασης του εξεταζόμενου σημείου από το κέντρο του σώματος, με συντελεστή αναλογίας την παγκόσμια σταθερά της βαρύτητας (G).

Όμως, στη Γενική Σχετικότητα το βαρυτικό πεδίο δεν έχει τόσο απλή μορφή, αφού το δυναμικό του δεν είναι ένα απλό βαθμωτό πεδίο, αλλά ένα τανυστικό πεδίο δευτέρας τάξης, δηλ. ο μετρικός τανυστής (gμν). Ο συμβολισμός gμν υποδηλώνει έναν πίνακα (ή μήτρα) με 4x4=16 στοιχείων, καθένα εκ των οποίων είναι γενικώς συνάρτηση των συντεταγμένων του χώρου x, y, z και του χρόνου t. Οι δείκτες μ και ν συμβολίζουν τις τέσσερις συντεταγμένες του χωροχρόνου.

Όμως, ο πίνακας αυτός είναι συμμετρικός, δηλαδή τα 6 μη διαγώνια στοιχεία του πίνακα (g) είναι ίσα με τα αντίστοιχα συμμετρικά τους, έτσι μόνο 10 από τα 16 στοιχεία είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους. Δηλαδή, η Γενική Σχετικότητα θεωρεί όχι ένα, αλλά 10 ανεξάρτητα δυναμικά για το πεδίο βαρύτητας.

Η βαρύτητα σχετίζεται με τη γεωμετρία του χωροχρόνου μέσω του τανυστή g , για αυτό ο τελευταίος ονομάζεται και μετρικός τανυστής. Κάθε χωροχρονική επιφάνεια χαρακτηρίζεται από έναν διαφορετικό τανυστή g, και στην πραγματικότητα αυτός ο τανυστής είναι που περιγράφει τη γεωμετρία αυτής της επιφάνειας. Οι εξισώσεις πεδίου του Einstein συνδέουν γεωμετρία και φυσική. Η γεωμετρία περικλείεται στον καλούμενο τανυστή του Einstein (Gμν) , ο οποίος είναι μια πολύπλοκη συνάρτηση του μετρικού τανυστή (g) και των παραγώγων του. Η φυσική αντιπροσωπεύεται από τον τανυστή ενέργειας-ορμής (Τμν), ο οποίος περιέχει διάφορες ποσότητες που καθορίζουν την κατανομή, την κίνηση και την κατάσταση της ύλης στον χωροχρόνο ή ακόμη και χαρακτηριστικές ποσότητες από άλλα πεδία δυνάμεων εκτός της βαρύτητας, που είναι πιθανόν να υπάρχουν, όπως για παράδειγμα το Ηλεκτρομαγνητικό Πεδίο. Τόσο ο τανυστής (G) όσο και ο τανυστής (Τ) είναι συμμετρικοί πίνακες με 4x4=16 στοιχεία.

Ο Einstein εξίσωσε τους δύο τανυστές που εκφράζουν τη γεωμετρία και τη φυσική του χωροχρόνου. Οι δύο τανυστές θεωρήθηκαν ίσοι και απλώς παρεμβάλλεται ανάμεσα τους μια παγκόσμια σταθερά, Κ, δηλαδή

Gμν = -Κ * Τμν (από τη μαθηματική επεξεργασία προκύπτει το μείον).

Η σταθερά Κ προκύπτει από την κανονικοποίηση των μονάδων.

Η ισότητα των δύο τανυστών δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι εξισώσεις πεδίου του Eistein μέσω των οποίων είναι δυνατόν να υπολογισθεί ο μετρικός τανυστής g, δηλαδή τα δυναμικά του πεδίου Βαρύτητας, και στη συνέχεια η κίνηση ενός σωματιδίου που βρίσκεται μέσα στο βαρυτικό πεδίο.

Οι εξισώσεις πεδίου, αν και περιγράφονται μόνο από μια τανυστική εξίσωση, εντούτοις αναλύονται σε 10 πολύπλοκες βαθμωτές εξισώσεις που συνδέουν τον μετρικό τανυστή με την ύλη και την ενέργεια των πηγών του βαρυτικού πεδίου. Αυτό συμβαίνει επειδή τόσο ο τανυστής του Einstein (G) , όσο και ο τανυστής ενέργειας-ορμής (Τ) , είναι συμμετρικοί, δηλαδή μόνο 10 από τα 16 στοιχεία τους είναι ανεξάρτητα.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει ο Einstein για να κατανοήσει καλύτερα τις εξισώσεις πεδίου, είναι το τι ακριβώς συμβαίνει σε έναν "άδειο χώρο", δηλαδή σε ένα χώρο κενό από ύλη, όπου ο τανυστής ενέργειας-ορμής, Τ , είναι ίσος με μηδέν. Στην περίπτωση αυτή, οι εξισώσεις πεδίου προβλέπουν ότι είναι δυνατόν να υπάρχει πεδίο βαρύτητας, δηλαδή το δυναμικό g είναι διάφορο του μηδενός, όπως ακριβώς συμβαίνει έξω από τα άστρα, όπου ο χώρος θεωρείται ότι είναι κενός από ύλη, αλλά ταυτόχρονα υφίσταται σε αυτόν το αστρικό βαρυτικό πεδίο.

Άρα η Γενική Σχετικότητα προβλέπει την παρουσία "γεωμετρίας", που αντιπροσωπεύεται από τον τανυστή g , ακόμα και με απουσία της ύλης. Σύμφωνα με το σκεπτικό του Αϊνστάιν , η παρουσία της "γεωμετρίας" δεν ήταν απλώς μια μαθηματική περιγραφή του αφηρημένου χωροχρόνου. Αντίθετα, ο χωροχρόνος, λόγω της παρουσίας της γεωμετρίας ή με άλλα λόγια, του βαρυτικού πεδίου που απλώνεται σε αυτόν, αποκτά μια άλλη υφή με απολύτως φυσική σημασία, και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως η περίπτωση του συνήθους κενού!

Για τον Αϊνστάιν, μοναδικό κενό είναι η περίπτωση που ο μετρικός τανυστής είναι μηδέν. Σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει τίποτα, απολύτως τίποτα, ούτε καν ο ίδιος ο χωροχρόνος. Η θεώρησή του συμπίπτει με την αντίστοιχη του Παρμενίδη, αφού δεν παραδέχεται την ύπαρξη του απόλυτου κενού.

Έτσι προκύπτει το ερώτημα, τι είναι ο κενός από ύλη χωροχρόνος, στον οποίο όμως, υφίσταται πεδίο βαρύτητας, δηλαδή "γεωμετρία";

Αφού απέρριψε την ιδέα του απόλυτου κενού, ο Αϊνστάιν υιοθέτησε μια σύγχρονη επανέκδοση της ιδέας του αιθέρα, στον οποίο υφίσταται κάθε βαρυτικό ή μη πεδίο, παρά την απουσία της ύλης, πρόκειται δηλαδή για ένα καμπυλωμένης γεωμετρίας χωροχρονικό συνεχές. Αυτή η εκλεπτυσμένη μορφή του αιθέρα δεν επηρεάζει τις ταχύτητες των σωμάτων, ούτε πρόκειται για ένα απόλυτο σύστημα αναφοράς. Εντούτοις αντικαθιστά την ιδέα του απόλυτου κενού. Όπως αναφέρει ο βιογράφος του Einstein, ο Frank Philip: «Ο ίδιος ο Einstein επέμενε πάντα πως οι έννοιες του δεν είναι απλά νοητικά κατασκευάσματα, αλλά έκφραση της αντικειμενικής πραγματικότητας. Ο χωροχρόνος υπάρχει».

Πράγματι, αν και η Γενική Σχετικότητα δεν μπορεί να δώσει λεπτομέρειες για τη φυσική αιτία που καθιστά το χωροχρονικό συνεχές ένα μη απόλυτο κενό, παρόλα αυτά προβλέπει ότι πρόκειται για κάτι που δεν μπορεί να ταυτιστεί με το "απόλυτο τίποτα". Το τι ακριβώς συμβαίνει στη φυσική του χωροχρονικού συνεχούς, το έδωσε μια άλλη θεμελιώδης θεωρία, η κβαντομηχανική.

Κβαντικός Αιθέρας

Όπως αναφέραμε, σύμφωνα με τη Γενική θεωρία της Σχετικότητας, ο χώρος που φανταζόμαστε ως κενό δεν είναι εντελώς άδειος γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι η ένταση των διαφόρων πεδίων όπως του βαρυτικού και του ηλεκτρομαγνητικού είναι μηδέν. Αυτό το "αλλόκοτο" κενό, που στη Σχετικότητα χαρακτηρίζεται ως χωροχρονικό συνεχές ή αιθέρας του Einstein, αποκτά δομή με φυσική σημασία κάτω από τη σκοπιά της κβαντομηχανικής.

Στο χωροχρονικό συνεχές, η παρουσία των δυναμικών πεδίων δικαιολογείται από τις διάφορες φυσικές πηγές τους. Ένα παράδειγμα είναι όταν βρισκόμαστε κοντά σε ένα άστρο, όπου τότε αντιλαμβανόμαστε την παρουσία ενός βαρυτικού πεδίου στον γύρω εξεταζόμενο χωροχρόνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν έχουμε πραγματικά ένα υλικό κενό, αφού υπάρχει το βαρυτικό πεδίο, του οποίου όμως, η ενέργεια προσδίδει ενέργεια, άρα και ύλη (βάσει της ισοδυναμίας ύλης και ενέργειας), στον γύρω χωροχρόνο.

Έτσι ο αιθέρας του Αϊνστάιν δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας συνήθης μη κενός χωροχρόνος, όπου όμως η ύλη είναι υπό μορφή ενέργειας. Όταν όμως, δεν υπάρχουν φυσικές πηγές για τα πεδία, οπότε η ενέργεια τους τείνει στο μηδέν, τότε το χωροχρονικό συνεχές γίνεται ένα "κβαντικό κενό" και ο αιθέρας του Αϊνστάιν ονομάζεται τώρα κβαντικός αιθέρας. Θα μελετήσουμε αυτή την περίπτωση.

Έστω μια ομάδα από κύματα, των οποίων οι συχνότητες δεν διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, έτσι ώστε να διατηρείται αναλλοίωτη η μορφή τους κατά τη διάδοση. Αν οι συχνότητες διαφοροποιούνται αρκετά, κάποια κύματα θα διαδίδονται πιο γρήγορα από άλλα και με την πάροδο του χρόνου η κυματοομάδα θα διαλυθεί. Κάθε επί μέρους κύμα της ομάδας έχει δικό του πλάτος και συχνότητα, και η έκφραση του πλάτους ως συνάρτηση της συχνότητας ονομάζεται φάσμα της κυματοομάδας. Το γράφημα του διαγράμματος αυτού έχει τη μορφή μιας αντεστραμμένης καμπάνας, η οποία ονομάζεται Γκαουσιανή μορφή ("κώδωνας του Gauss). Σύμφωνα με αυτή, υπάρχει μια μέση συχνότητα από τις συχνότητες των επί μέρους κυμάτων, στην οποία αντιστοιχεί το μέγιστο πλάτος. Για κάθε άλλη συχνότητα, όσο περισσότερο διαφοροποιείται από τη μέση τιμή, τόσο ελαττώνεται το πλάτος της και μάλιστα με εκθετικό ρυθμό, ώστε για μεγάλες αποκλίσεις της συχνότητας από την μέση τιμή, το γράφημα να μηδενίζεται ασυμπτωτικά. Αυτό το ιδιαίτερο σχήμα του γραφήματος ονομάζεται παλμός της κυματοομάδας. Ο παλμός αυτός δεν διαρκεί επ' άπειρο, αλλά χαρακτηρίζεται από έναν χρόνο ζωής. Ένα σπουδαίο χαρακτηριστικό του παλμού είναι ότι το εμβαδόν του είναι σταθερό, ανεξαρτήτως του χρόνου ζωής του κυματοσυρμού, και είναι ανάλογο με ένα φυσικό μέγεθος που ονομάζεται δράση του κύματος (έχει μονάδες ενέργειας επί χρόνο). Μάλιστα, η δράση είναι ίση με το γινόμενο του χρόνου ζωής ενός παλμού και της συνολικής του ενέργειας. Εφόσον η δράση είναι σταθερή, ο χρόνος ζωής και η ενέργεια του παλμού είναι μεγέθη αντιστρόφως ανάλογα. Έτσι, όσο μικρότερος είναι ο χρόνος ζωής ενός κυματοσυρμού, τόσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια του. Αν λάβει κανείς υπόψη τον δυϊσμό ύλης και κύματος, τότε η προαναφερόμενη θεώρηση οδηγεί στην αρχή της απροσδιοριστίας.

Στην κβαντομηχανική θεωρία, τα διάφορα μεγέθη αντιπροσωπεύονται από τελεστές, δηλαδή μαθηματικές παραστάσεις που εκτελούν μια πράξη. Για παράδειγμα, η ορμή αντιπροσωπεύεται από τον τελεστή της χωρικής μεταβολής, ενώ η ενέργεια από τον τελεστή της χρονικής μεταβολής. Οι διάφοροι τελεστές δρουν στις κυματοσυναρτήσεις, οι οποίες αποτελούν τις λύσεις των εξισώσεων στα ποικίλα προβλήματα της κβαντομηχανικής.

Γενικά όμως, οι διάφοροι τελεστές δεν αντιμετατίθενται μεταξύ τους. Για παράδειγμα, ο τελεστής της θέσης είναι απλά η θέση του εξεταζόμενου σώματος, ενώ η ορμή, όπως αναφέραμε, είναι η χωρική μεταβολή. Ως γνωστόν, η χωρική μεταβολή και η θέση, είναι ποσότητες που δεν αντιμετατίθενται στις μαθηματικές πράξεις. Η αρχή της απροσδιοριστίας αφορά τα λεγόμενα συζυγή μεγέθη, όπως για παράδειγμα είναι η θέση και η χρονική της μεταβολή, δηλαδή η ταχύτητα (ή η ορμή, αφού το γινόμενο της ταχύτητας με τη μάζα, που είναι σταθερή, δίνει την ορμή), ή με άλλα λόγια, αφορά μεγέθη που δεν αντιμετατίθενται.

Η τιμή της έντασης καθώς και του ρυθμού της χρονικής μεταβολής της έντασης ενός πεδίου είναι δύο μεγέθη όπως η θέση και η ταχύτητα, δηλαδή πρόκειται για συζυγή μεγέθη και έτσι δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε τις τιμές και των δύο αυτών μεγεθών, με απόλυτη ακρίβεια. Ισχύει γι&apos; αυτά η αρχή της απροσδιοριστίας. Όσο μεγαλύτερη είναι η ακρίβεια προσδιορισμού της έντασης τόσο μικρότερη είναι η ακρίβεια προσδιορισμού του ρυθμού μεταβολής της και αντίστροφα. Έτσι στον κενό χώρο το πεδίο δεν μπορεί να διατηρείται ακριβώς ίσο με το μηδέν, γιατί τότε θα παραβιαζόταν η αρχή της απροσδιοριστίας. Πράγματι, αν δεν υπήρχε καθόλου πεδίο, τότε η ένταση του πεδίου θα είχε μια ακριβώς προσδιορισμένη τιμή, την μηδενική. Επίσης θα υπήρχε και έναν ακριβώς προσδιορισμένος ρυθμός χρονικής μεταβολής, ο μηδενικός. Όμως, ποτέ και σε κανένα χωροχρονικό τόπο, ο οποίος υπακούει στην αρχή της απροσδιοριστίας, δεν είναι δυνατόν να έχουμε απολύτως προσδιορισμένη ένταση και ρυθμό μεταβολής της έντασης. Συνεπώς, σε κανένα χωροχρονικό τόπο δεν είναι δυνατή η απουσία του οποιουδήποτε δυναμικού πεδίου. Και αν σε έναν χωροχρονικό τόπο ήταν δυνατό να συμβεί κάτι τέτοιο, δηλαδή με κάποια φυσική ενέργεια να εξαφανιστούν τα δυναμικά πεδία, τότε αυτός ο χωροχρονικός τόπος θα έχανε την υπόσταση του, δηλαδή θα μεταμορφωνόταν στο "απόλυτο τίποτα" του Παρμενίδη και του Αϊνστάιν, έτσι ώστε να μη παραβιάζεται η αρχή της απροσδιοριστίας, γεγονός που αναπόφευκτα θα συνέβαινε στην αντίθετη περίπτωση, αφού θα ήταν δυνατή η ταυτόχρονη παρουσία της μηδενικής έντασης και της μηδενικής χρονικής μεταβολής της έντασης των πεδίων. Επισημαίνουμε για άλλη μια φορά ότι δεν είναι αναφερόμαστε στην περίπτωση όπου η παρουσία των διαφόρων δυναμικών πεδίων δικαιολογείται από κάποιες φυσικές πηγές.

Το συμπέρασμα είναι ότι σε κάθε χωροχρονικό συνεχές, η μόνιμη παρουσία των δυναμικών πεδίων είναι αναπόφευκτο γεγονός. Ειδικά όμως, στην περίπτώση που ελλείπουν οι φυσικές πηγές των δυναμικών πεδίων, τότε το πεδίο είναι το ελάχιστο δυνατό. Αλλά όχι μηδενικό.

Πρέπει λοιπόν να υπάρχει μία ορισμένη ελάχιστη ποσότητα απροσδιοριστίας, που εκφράζεται ως μια κβαντική διακύμανση στις τιμές της έντασης και του αντίστοιχου ρυθμού μεταβολής της έντασης του πεδίου. Αυτές οι ενεργειακές διακυμάνσεις δεν είναι τίποτα άλλο παρά ζεύγη σωματιδίων, των λεγόμενων φορέων αλληλεπίδρασης, δηλαδή των σωματιδίων που είναι υπεύθυνα για τη διάδοση των θεμελιωδών αλληλεπιδράσεων, όπως για παράδειγμα είναι τα φωτόνια. Αυτά τα εν δυνάμει σωματίδια εμφανίζονται και στη συνέχεια εξαϋλώνονται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, και έτσι δεν μπορούν να εντοπιστούν άμεσα από έναν ανιχνευτή σωματιδίων. Αν ΔE είναι η ενέργεια των δυνητικών αυτών σωματιδίων και Δt είναι ο χρόνος ζωής τους, τότε, όπως έχουμε ήδη εξηγήσει σε προηγούμενη παράγραφο, τα δύο αυτά μεγέθη είναι αντιστρόφως ανάλογα, αφού πολλαπλασιαζόμενα δίνουν την παγκόσμια σταθερά του Plank.

Έτσι, κβαντικός αιθέρας είναι εκείνο το χωροχρονικό συνεχές, στο οποίο απουσιάζουν όλων των ειδών οι φυσικές πηγές των δυναμικών πεδίων, έτσι ώστε, όλος ο χωροχρόνος μετατρέπεται σε μια θάλασσα από δυνητικά σωματίδια, τόσο μεγαλύτερης ενέργειας, όσο μικρότερης διάρκειας είναι η ζωή τους. Βέβαια η ενέργεια αυτή δεν μπορεί να έχει οποιαδήποτε τιμή, αφού είναι ορισμένα τα είδη των σωματιδίων που σχηματίζονται και άρα η ενέργεια και ο χρόνος ζωής τους είναι δεδομένα.

Φαινόμενο Casimir

Όπως αναφέραμε, ο κβαντικός αιθέρας αποτελείται από μια θάλασσα εν δυνάμει σωματιδίων, φορείς των θεμελιωδών αλληλεπιδράσεων. Οι ενδείξεις για την παρουσία αυτού του αιθέρα, δηλαδή του κβαντικού κενού, δεν είναι μόνο θεωρητικές, αλλά και πειραματικές, αφού πολλές είναι οι εφαρμογές του κβαντικού κενού στο εργαστήριο. Ένα από τα σημαντικότερα πειράματα που αποδεικνύουν την ύπαρξη του κβαντικού κενού είναι η μελέτη του φαινομένου Casimir.

Το φαινόμενο Casimir είναι η παρουσία μικρής ελκτικής δύναμης που δρα μεταξύ δύο αφόρτιστων αγώγιμων πλακών παράλληλων μεταξύ τους και οι οποίες βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους. Το φαινόμενο αυτό προέβλεψε ο Ολλανδός φυσικός Hendrick Casimir το 1948.

Η πεπερασμένη απόσταση μεταξύ των πλακών εμποδίζει την υλοποίηση εν δυνάμει σωματιδίων στον ενδιάμεσο κενό χώρο, με μήκη κύματος μεγαλύτερα από κάποιο συγκεκριμένο ανώτατο όριο. Το αποτέλεσμα είναι να συσσωρεύονται περισσότερα σωματίδια έξω από τις πλάκες παρά στον ενδιάμεσο χώρο τους. Η διαφορά αυτή εκδηλώνεται ως μια διαφορά μεταξύ της πίεσης που εξασκείται στις πλάκες από τον εξωτερικό χώρο και της πίεσης που εξασκείται από τον ενδιάμεσο χώρο. Η διαφορά της πίεσης ωθεί τις πλάκες προς τα μέσα σαν να επιδρά μια ελκτική δύναμη. Το φαινόμενο μπορεί να παρομοιασθεί με το εξής παράδειγμα. Έστω ένα κυβικό δοχείο γεμάτο αέρα, το οποίο χωρίζεται στη μέση από μια πλάκα που έχει την ευχέρεια να μετακινείται. Αν με κάποιον τρόπο, ένας μη αμελητέος αριθμός σωματιδίων καταφέρει να περάσει από το ένα μέρος της πλάκας στο άλλο, τότε η πίεση στο μέρος του δοχείου όπου βρίσκονται τα περισσότερα σωματίδια θα αυξηθεί και θα γίνει μεγαλύτερη από την πίεση στο άλλο μέρος. Η διαφορά αυτή της πίεσης εξασκεί στην επιφάνεια της πλάκας μια δύναμη η οποία την μετακινεί προς το μέρος με τα λιγότερα σωματίδια. Το παράδειγμα αυτό είναι εντελώς ανάλογο με το φαινόμενο Casimir, με τη διαφορά ότι αντί του αέρα, έχουμε τον κβαντικό αιθέρα.

Ο Casimir έδειξε ότι στην πυκνότητα ενέργειας του κενού μεταξύ των πλακών, δεν συνεισφέρουν οποιαδήποτε εν δυνάμει φωτόνια που δημιουργούνται, αλλά μόνο εκείνα που το μήκος κύματος τους είναι ακέραιο πολλαπλάσιο της απόστασης των δύο πλακών. Επίσης παρατηρείται ότι η πυκνότητα ενέργειας του κενού στον χώρο μεταξύ των πλακών μειώνεται καθώς ελαττώνεται η απόσταση των πλακών. Αυτό με άλλα λόγια σημαίνει ότι όσο μικρότερη είναι η απόσταση μεταξύ των δύο πλακών, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η διαφορά πίεσης και η ελκτική δύναμη. Η μικροσκοπική αυτή δύναμη μετρήθηκε το 1996 από τον Steven Lamoreaux. Τα αποτελέσματα του ήταν σε συμφωνία με τη θεωρία μέσα σε πειραματικό σφάλμα 5%.

Βέβαια μέσα στον κβαντικό αιθέρα, τα εν δυνάμει σωματίδια που δημιουργούνται δεν είναι μόνο φωτόνια. Και τα υπόλοιπα σωματίδια φορείς των θεμελιωδών αλληλεπιδράσεων, εκτός των φωτονίων, συνεισφέρουν επίσης κατά ένα μικρό ποσοστό στη δύναμη μεταξύ των πλακών, αυτό όμως είναι αμελητέο και έτσι μόνο η δύναμη από τα φωτόνια είναι δυνατόν να μετρηθεί.

Εκλάμψεις Κβαντικού Αιθέρα

(Ο Paul Davies έδειξε ότι οι παρατηρητές που ταξιδεύουν επιταγχυνόμενοι μέσα σε κβαντικό αιθέρα θα περιβάλλονται από μια ειδική ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, καλούμενη έκλαμψη του αιθέρα.)

Όπως είναι γνωστό από τις εξισώσεις ηλεκτρομαγνητικού πεδίου του Maxwell, ένα φορτίο ακτινοβολεί μόνο όταν επιταχύνεται. Αντίθετα, όταν η ταχύτητα του είναι σταθερή, κανένα φωτόνιο δεν παράγεται. Η ίδια διαδικασία επιτάχυνσης ενός φορτισμένου σωματιδίου μέσα στον κβαντικό αιθέρα οδηγεί στην εμφάνιση μιας δύναμης τριβής, ενώ τίποτα δεν συμβαίνει αν η ταχύτητα παραμένει σταθερή, δηλαδή η κίνηση είναι αδρανειακή.

Ένας από τους κατεξοχήν μελετητές του κβαντικού αιθέρα είναι ο Paul Davies φυσικός στο Πανεπιστήμιο Maquarie του Sydney της Αυστραλίας, καθώς και στο Πανεπιστήμιο του Queensland.

Ο Paul Davies έδειξε ότι οι παρατηρητές που ταξιδεύουν επιταχυνόμενοι μέσα σε κβαντικό αιθέρα θα περιβάλλονται από μια ειδική ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, καλούμενη έκλαμψη του αιθέρα. Το φαινόμενο όμως αυτό είναι υπέρμετρα ασθενές, αφού για να παραχθεί ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από τον κβαντικό αιθέρα μόνο ενός βαθμού Kelvin, ο παρατηρητής πρέπει να κινηθεί με επιτάχυνση της τάξης των 10^21 g, όπου g είναι η επιτάχυνση της βαρύτητας της Γης. Αλλά ενώ είναι παντελώς αδύνατο να επιταχυνθεί τόσο πολύ ένας παρατηρητής, δεν είναι και τόσο δύσκολο να γίνει το ίδιο με ένα υποατομικό σωματίδιο. Επίσης, έχει προβλεφθεί ότι, αν το επιταχυνόμενο αυτό σωματίδιο είναι το πρωτόνιο, τότε αυτό απορροφά ενέργεια από την περιβάλλουσα ακτινοβολία και μετατρέπεται σε νετρόνιο με παράλληλη διαφυγή ενός νετρίνου. Υπενθυμίζουμε εδώ μιάς και είναι εξόχως «περίεργη» η σύμπτωση ότι η ρίζα της λέξεως αιθέρας, το ρήμα αίθω σημαίνει ανάβω, αναφλέγω, φέγγω, φλέγομαι, καίομαι….

Το δεύτερο φαινόμενο, δηλαδή αυτό της εμφάνισης τριβής μόνο στα φορτισμένα σωματίδια που κινούνται επιταχυνόμενα μέσα στον κβαντικό αιθέρα, προβλημάτισε αρκετά τους ειδικούς και σήμερα καταβάλλονται προσπάθειες για να βρεθεί κατά πόσο είναι συμβιβαστή η ιδιότητα αυτή του αιθέρα, να ξεχωρίζει τα αδρανειακά από τα μη αδρανειακά συστήματα αναφοράς, με τη γενικευμένη αρχή της Σχετικότητας. Η περιορισμένη αρχή της Σχετικότητας αναφέρει ότι όλα τα συστήματα αναφοράς που κινούνται με ομαλή και ευθύγραμμη κίνηση είναι μεταξύ τους ισοδύναμα για την περιγραφή των νόμων της φύσης, δηλαδή δεν υπάρχει απόλυτο σύστημα αναφοράς. Αυτό σημαίνει ότι μεταξύ δύο αδρανειακά κινούμενων παρατηρητών, είναι αδύνατο να αποδείξει κανείς, ότι ο ένας είναι ο ακίνητος, ενώ ο άλλος κινείται, αφού οι κινήσεις των δύο παρατηρητών είναι πάντα σχετικές ως προς αυτούς. Στη γενική περίπτωση όμως, όπου έχουμε επιτάχυνση, με την πρώτη ματιά φαίνεται ότι τα διάφορα συστήματα αναφοράς δεν είναι ισοδύναμα μεταξύ τους, αφού οι επιβάτες π.χ. ενός οχήματος είναι σε θέση να γνωρίζουν πότε ο οδηγός επιβραδύνει ή επιταχύνει, από την κίνηση του σώματος τους λόγω αδράνειας. Όμως, ο Αϊνστάιν απέδειξε ότι την αδρανειακή επιτάχυνση μιμείται τέλεια το βαρυτικό πεδίο.

Έτσι, η γενικευμένη αρχή της Σχετικότητας δεν διακρίνει κανένα σύστημα αναφοράς, επιταχυνόμενο ή μη. θεωρεί λοιπόν ότι τα επιταχυνόμενα συστήματα αναφοράς είναι μεταξύ τους ισοδύναμα και ταυτίζονται με τα πεδία βαρύτητας.

Ο κβαντικός αιθέρας όμως εξασκεί δύναμη μόνο στα επιταχυνόμενα σωματίδια και όχι στα μη επιταχυνόμενα. Είναι λογικό να διατυπώσουμε το εξής ερώτημα: Μήπως η αδράνεια που εμφανίζεται στα διάφορα υλικά όταν επιταχύνονται, δεν είναι τίποτα άλλο από τη συνολική δύναμη τριβής που προκαλεί ο κβαντικός αιθέρας στα φορτισμένα σωματίδια από τα οποία αποτελούνται αυτά τα υλικά; Αν κάτι τέτοιο αληθεύει, τότε η γενικευμένη αρχή της Σχετικότητας πρέπει να συμβιβαστεί με την αδράνεια που προκαλεί ο κβαντικός αιθέρας.

Όπως αποδεικνύεται μέσα από διάφορες αστρονομικές μετρήσεις, σήμερα το Σύμπαν εξελίσσεται διαστελλόμενο με επιταχυνόμενο ρυθμό Έτσι, μετά από έναν χρόνο της τάξης των 10^100 δευτερολέπτων, το Σύμπαν θα καταλήξει σε μια ψυχρή και σκοτεινή άβυσσο αποτελούμενη από φωτόνια, νετρίνα και ηλεκτρόνια (ή ποζιτρόνια) μηδενικής ενέργειας, όπου η θερμοκρασία θα είναι μικρότερη από 10^-70 βαθμούς και θα τείνει ασυμπτωτικά στο μηδέν. Τα πάντα θα πλέουν σε μια απέραντη θάλασσα κβαντικού αιθέρα.

Επομένως, η καλύτερη κατανόηση του κβαντικού κενού θα προσφέρει μια πληρέστερη γνώση των τελικών φάσεων της δομής του Σύμπαντος.

Από την Live-Pedia.gr

Σάββατο 19 Ιουλίου 2008

Tα 4 στοιχεία της Φύσης.





Η διδασκαλία και η συμβολολογία των τεσσάρων στοιχείων είναι κάτι που μέχρι πριν από λίγο καιρό προκαλούσε γέλιο και ειρωνικά σχόλια στους ερευνητές. Καθώς ο ορθολογισμός είχε ποτίσει το μυαλό των περισσοτέρων ανθρώπων δεν μπορούσαν να αντιληφθούν την αξία μιας συμβολολογίας ξένης προς την λογική του 19ου και του 20ου αιώνα.

Αλληγορίες και συμβολισμούς για τα 4 στοιχεία συναντάμε σε πάρα πολλούς πολιτισμούς σε ολόκληρη τη γη. Οι πρώτοι ερευνητές που συγκέντρωσαν και κατέγραψαν τους μύθους των λαών αυτών, δεν κατάφεραν να υποψιαστούν το βαθύτερο νόημά τους. Αντίθετα ειπώθηκε ότι επρόκειτο για απλοϊκές δοξασίες των λαών που σηματοδοτούσαν την παιδική φάση της ανθρωπότητας. Έτσι κανείς εκτός από τους Εσωτεριστές δεν τους μελέτησε όπως έπρεπε.

Τα τελευταία όμως χρόνια αυτή η οπτική άλλαξε. Ερευνητές όπως ο M. Eliade, ο G.Durand και άλλοι απέδειξαν; ότι οι «απλοϊκές δοξασίες» ήταν βαθύτατες φιλοσοφίες και θεωρήσεις λαμπρών πολιτισμών για τη ζωή, το θάνατο, τον άνθρωπο, τον κόσμο και όλα τα βαθιά ερωτήματα που μας απασχολούν. Αλλά και πριν από αυτούς, μεγάλοι επιστήμονες του 20ου αιώνα, διατυπώνοντας τις πρωτοποριακές τους θεωρίες και ψάχνοντας σύμβολα για να τις απεικονίσουν, «έπεσαν» πάνω στους αρχαίους σοφούς.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ν.Bohr που για να απεικονίσει τη θεωρία της Κβαντομηχανικής, χρησιμοποίησε το πανάρχαιο σύμβολο του Γιν-Γιάνγκ.01yinyang Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι, οι οποίοι στις αρχές του αιώνα θεωρούνταν επιστήμονες με υπερβολικά παιδική, απλοϊκή και ρηχή σκέψη. Με τις νέες ανακαλύψεις της επιστήμης όμως σιγά-σιγά οι σύγχρονοι επιστήμονες διαπίστωσαν (και διαπιστώνουν ακόμη) ότι αυτά που άρχιζαν να ανακαλύπτουν για το σύμπαν, οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι τα είχαν διατυπώσει πολύ πιο κατανοητά και ολοκληρωμένα 2.500 χρόνια πριν!!! Ίσως δίκαια ο 20ος αιώνας ονομάστηκε από μερικούς «ο αιώνας των Προσωκρατικών» αφού ουσιαστικά οι διδασκαλίες τους άρχισαν να κατανοούνται ξανά μετά από τόσους αιώνες.

Η διδασκαλία και η θεωρία των 4 στοιχείων είναι μια απεικόνιση των καταστάσεων που μπορεί να υπάρξει η Ύλη. Σαν ύλη δεν εννοούμε την φυσική ύλη που βλέπουμε και που δίνει μορφή και υπόσταση σε όλα τα πράγματα, αλλά την πηγή αυτής. Όπως ξέρουμε η ύλη είναι μια συμπυκνωμένη μορφή ενέργειας. Ο Εσωτερισμός διδάσκει ότι συνολικά υπάρχουν 7 είδη ενέργειας, η μία πιο λεπτή από την άλλη και η χονδροειδέστερη μορφή(αυτή που δονεί σε χαμηλότερη συχνότητα) είναι η φυσική ύλη. Τα 4 πρώτα είδη ενέργειας (επίπεδα δόνησης) που είναι και τα μόνα που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος είναι η Νοητική , η Ψυχική, η Ενεργειακή και η Αντικειμενική. Το 5ο επίπεδο ενέργειας το αιθερικό, μόλις τώρα αρχίζει να γίνεται αντιληπτό ενώ τα δύο ανώτερα ξεφεύγουν αρκετά από την ανθρώπινη αντίληψη στην παρούσα φάση.

Τα 4 λοιπόν είδη ενέργειας που αντιλαμβανόμαστε, ήταν γνωστά στους αρχαίους πολιτισμούς και συμβολίστηκαν με τα 4 γνωστά στοιχεία. Κάθε πολιτισμός και εποχή έδωσε ιδιαίτερη σημασία σε ένα η περισσότερα από αυτά, αναγάγοντάς το σε κυρίαρχο στοιχείο.

ΓΗ

Το στοιχείο γη θεωρήθηκε από όλους τους πολιτισμούς η μήτρα της ζωής.01gi

Η «Μητέρα-Γη», σύμβολο γονιμότητας λατρεύτηκε κυρίως σαν χθόνια θεότητα. Είναι αυτή που γεννάει όλα τα όντα που επάνω της και που τα τρέφει. Είναι το ένα από τα δύο όντα που αποτελούν το πρωταρχικό Θείο ζευγάρι και γονιμοποιείται από τον ουράνιο Πατέρα. Είναι θηλυκής φύσης. Είναι σύμβολο σταθερότητας της ύπαρξης. Ταυτόχρονα αφού γεννάει όλες τις μορφές, είναι κάτι το απέραντα ζωντανό το ον Γαία όπως ονομαζόταν. Σαν θεότητα στην ελληνική θρησκεία θεωρείται ανώτερη από τις υπόλοιπες θηλυκές θεότητες. Ο Αισχύλος στις «Ευμενίδες», πρώτα επικαλείται την γη και μετά την Θέμιδα.

Αργότερα η γη αντικαθίσταται από την Δήμητρα. Όπως ομολογεί ο Ευριπίδης στις «Βάκχες» μιλώντας για τη Δήμητρα: "Είναι η γη και κάλεσέ την με όποιο θέλεις όνομα".

Όπως είναι φυσικό, η Γη είχε μεγαλύτερη αίγλη στις αγροτικές θρησκείες και πολιτισμούς όπως οι Σουμέριοι στην αυγή του πολιτισμού τους. Μερικοί λαοί όπως οι Περουβιανοί πιστεύουν ότι κατάγονται από τα βουνά και τις πέτρες. Ο Όμηρος την δοξάζει λέγοντας ότι είναι αυτή που δίνει αλλά και που αφαιρεί τη ζωή. Εκτός από την σταθερότητα συμβολίζει και την συντήρηση.

Σε χθόνιες λατρείες ή σε κατάλοιπα αυτών; η γη είναι πηγή δύναμης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην μυθολογία της Αρχαίας Ελλάδας ο Γίγαντας Ανταίος (άθλοι του Ηρακλή) όπου κάθε φορά που πέφτει στη γη παίρνει δύναμη από αυτήν. Ακόμη στο Χριστιανισμό οι Πρωτόπλαστοι φτιάχνονται από χώμα και νερό.

Στην αλχημεία είναι η πρωταρχική φάση μετάλλαξης του άνθρακα σε διαμάντι και συμβολίζεται με το μαύρο χρώμα.

ΝΕΡΟ

Το νερό είναι η πρωταρχική και ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. 02nero

Χαρακτηρίζεται από μια δυναμικότητα και μεταβλητότητα. Εξασφαλίζει μακροζωία, δύναμη, ενέργεια και καλή υγεία. Η θεραπευτικές τους ικανότητες θεωρούνται -στις Βέδες- θαυματουργές. Είναι σύμβολο εξαγνισμού. Το βάπτισμα στο Χριστιανισμό, συμβολίζει την εξωτερική και εσωτερική καθαριότητα, την απαλλαγή από κάθε τι μολυσμένο. Ταυτόχρονα το πέρασμα μέσα από το νερό συμβολίζει την αναγέννηση, τη νέα αρχή και τη νέα ζωή. Ο Χριστός βαπτίζεται για να δεχθεί το Άγιο Πνεύμα, ενώ η Θέτις βαπτίζει τον Αχιλλέα για να τον κάνει αθάνατο. Ακόμη η βύθιση του σταυρού και η ανάδυσή του συμβολίζει την ανανέωση και ενδυνάμωση της λειτουργίας του. Αντίστοιχα στις 27 Μαρτίου γινόταν το λουτρό σε ποτάμι της Φρυγικής μητέρας, Κυβέλης.

Η λέξη κλειδί για το νερό είναι Ρυθμός και Περιοδικότητα. Και αυτό γιατί το νερό ανακυκλώνει συνεχώς την ενέργεια. Αρκετές είναι οι μορφές που αναδύονται από το νερό (π.χ. Αφροδίτη), αλλά και από την άλλη μεριά είναι σε θέση να καταλύσει και να καταστρέψει κάθε μορφή ζωής. Ο μύθος του κατακλυσμού, υπάρχει σε όλες τις μυθολογίες: Έλληνες, Εβραίοι, Χριστιανοί, Ινδοί, Σουμέριοι, Ιρανοί, Ασσυροβαβυλώνιοι μιλάνε για έναν (ή περισσότερους) κατακλυσμούς που κατέστρεψαν κάθε μορφή ζωής πάνω στη γη. Μέσα στο νερό ενυπάρχουν όλες οι μορφές εν δυνάμει και κάποια στιγμή παίρνουν υλική μορφή.

Η βροχή είναι για πολλούς λαούς το ουράνιο σπέρμα που γονιμοποιεί τη γη και την κάνει να βλασταίνει. Οι Ινδιάνοι Πίμα του Μεξικού μιλούν για μια πολύ όμορφη γυναίκα (τη μητέρα-Γη) που γονιμοποιήθηκε από μια σταγόνα που έπεσε από ένα σύννεφο.

Από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους ο Αναξιμένης είναι αυτός που θεωρεί σαν την πηγή του κόσμου το νερό. Θεωρεί ότι όλα τα όντα και πράγματα υλικά ή μη είναι συμπυκνώσεις-φάσεις του πρωταρχικού ύδατος. Φυσικά δεν εννοεί το φυσικό νερό αλλά μια κατάσταση της φύσης, μια μορφή ενέργειας.

Στην Αιγυπτιακή μυθολογία, ο Κνεπ, ο αιώνιος κρυμμένος Θεός παριστάνεται με ένα φίδι που βγάζει το κεφάλι του έξω από το νερό. Στις Βόρειες ευρωπαϊκές χώρες το σύμπαν δημιουργήθηκε από το νερό. Επίσης ο Μωυσής διδάσκει πως μόνο η γη και το νερό μπορούν να γεννήσουν μια ζώσα ψυχή. Οι Ινδουιστές πιστεύουν ότι ο Μπράχμα έφτιαξε τον πρώτο άνθρωπο από γη, νερό και αέρα (φυσικό, ενεργειακό και συναισθηματικό σώμα). Το πυρ (νους) αποκτήθηκε από τον άνθρωπο αργότερα.

Στους προσωκρατικούς ο Θαλής ονομάζει την πρωταρχική και αρχέγονη ύλη «τα Ύδατα του Διαστήματος». Δίδασκε ότι όλα τα πράγματα προήλθαν από το πρωταρχικό αυτό νερό.

ΑΕΡΑΣ

Ο αέρας συμβολίζει την ψυχή. 03

Το μεγαλύτερο χαρακτηριστικό του είναι η μεταβλητότητά του και η έλλειψη σταθερότητάς του. Για το Πλάτωνα η ψυχή, δηλαδή το αστρικό σώμα είναι το κλειδί για να κυριαρχήσει στον άνθρωπο η λογική. Ο Αναξιμένης τονίζει ότι όλα προήλθαν από τον αέρα, τη θεία πνοή που έδωσε ζωή στα πάντα και εμψυχώνει τα πάντα. «και τα πάντα παράγονται από ένα είδος πύκνωσης και πάλι αραίωσης του αέρα. Πράγματι η κίνηση υπάρχει ανέκαθεν.» Για τον Αναξιμένη αέρας και πνεύμα είναι δύο ταυτόσημοι όροι.

Στην αρχαία Ελλάδα ο θεός των ανέμων, είναι ο Αίολος, ο οποίος όμως δεν κατέχει μια θέση στο δωδεκάθεο. Αντίθετα στην Ινδία ο Ίντρα είναι ένας από τους μεγαλύτερους Θεούς , Θεός Πολεμιστής. Επίσης και ο Βαγιού είναι θεότητα του αέρα. Ο αέρας συμβολίζει την ορμή την ώθηση την τόλμη και γι΄ αυτό ταιριάζει περισσότερο σε πολεμιστές. Είναι αυτός που μπορεί να εμποδίσει την πορεία κάποιου ή να την επιταχύνει γι’ αυτό πριν από τα ταξίδια τους οι αρχαίοι λαοί έκαναν θυσίες σε Θεότητες του ανέμου. Ο έλεγχος των ανέμων απαιτεί σιδερένια θέληση και πειθαρχία: Ο Οδυσσέας δεν καταφέρνει να ελέγξει τα συναισθήματα ανέμους και αυτό τον ξαναφέρνει πίσω στην αρχή.

Στην αρχαία Ελλάδα επίσης ο σύμβολο του αέρα είναι και ο Δίας αφού είναι ο θεός που είναι παντού και επιβλέπει τα πάντα.


ΦΩΤΙΑ

Το Πυρ συμβολίζει τη νόηση του ανθρώπου αλλά και την παγκόσμια.05

Η λατρεία της φωτιάς υπήρξε από τα πανάρχαια χρόνια μια από τις βασικότερες λατρείες πολλών πολιτισμών. Στον Μιθραισμό, στην θρησκεία της Αβέστα, στην Ρώμη, στην Αίγυπτο, στην Αρχαία Ελλάδα η φωτιά έχει την ίδια περίπου σημασία. Στην Ελλάδα ο Προμηθέας κλέβει τη φωτιά και τη δίνει πρόωρα στους ανθρώπους, ενώ στην Αίγυπτο ο Ερμής ο Τρισμέγιστος διδάσκει ότι το φωτιά είναι μεταγενέστερο στοιχείο και δεν υπήρχε από την αρχή.

Η φωτιά έχει καταστροφικές αλλά και εξαγνιστικές ιδιότητες. Έχει άμεση σχέση με τον ήλιο και αντανακλά τις ιδιότητές του. Συμβολίζει επίσης την πνευματική δύναμη. Στον Χριστιανισμό κατέχει εξέχουσα θέση αφού η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους γίνεται με τη μορφή μιας φλόγας, είναι η θεία Αποκάλυψη. Το φωτοστέφανο επίσης των Αγίων συμβολίζει την πνευματική τους δύναμη και την ισχύ της ψυχής τους.

Στο Βουδισμό το πυρ είναι η σοφία που κατακαίει την άγνοια. Στις Βέδες ο θεός της φωτιάς , ο Άγκνι αντιπροσωπεύει τον άξονα του κόσμου.

Στο Ζωροαστρισμό το σπέρμα των ανθρώπων έχει την πηγή του στο πυρ και όχι στο νερό. Στην Μπαγκαβάτ Γκίτα βρίσκουμε τον Κρίσνα να λέει: «Είμαι το πυρ που ενοικεί στα σώματα όλων των πραγμάτων που έχουν ζωή». Στους Σουμέριους ο Μαρδούκ ο πιο δημοφιλής θεός, είναι θεός του πυρός «που κατακαίει με φωτιά τους εχθρούς». Η σκοτεινή όψη του πυρός συμβολίζεται στον Χριστιανισμό και τον Μωαμεθανισμό με το «πυρ της κόλασης», ενώ στην Ινδία με την θεά Κάλι.

Από τους Προσωκρατικούς, ο Ηράκλειτος θεωρεί η πρωταρχική ουσία του σύμπαντος είναι το Πυρ από το οποίο προήλθαν με μετουσίωση όλα τα άλλα στοιχεία. «Αυτόν τον κόσμο δεν τον έπλασε κανένας αλλά υπήρχε πάντα, υπάρχει και θα υπάρχει, μία αιώνια ζωντανή φωτιά, που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο.»

Σάββατο 12 Ιουλίου 2008

Αερόστατο.


αερόστατο < αέρας + -στατο (< ἵστημι)
Η λέξη μαρτυρείται από το 1850

Το Αερόστατο είναι ένα πτητικό μέσο, (πτητική μηχανή), ελαφρύτερο από τον αέρα, που αιωρείται χάρη στην αεροστατική άνωση. Αποτελείται από δύο κύρια μέρη: τη λέμβο ή γόνδολα (που λέγεται και «καλάθι») και είναι ο χώρος όπου βρίσκονται οι επιβάτες - αεροναύτες ή/και τα όργανα και τυχόν άλλο φορτίο, και από ένα μεγάλο σάκο, (μπαλόνι), που ονομάζεται "αεροστατική σφαίρα" και γεμίζει με ζεστό αέρα ή κάποιο ελαφρύτερο του αέρα αέριο, (π.χ. υδρογόνο, ήλιο, φωταέριο κ.λπ). Η πρώτη πετυχημένη πτήση με αερόστατο έγινε από τους Αδελφούς Μονγκολφιέ, και η πρώτη επανδρωμένη από τους Φρανσουά Πιλάτρ ντε Ροζιέ και Φρανσουά Λωραίν στις 21 Νοεμβρίου 1783 στο Παρίσι, όπου και απετέλεσε το "γενέθλιον" της αεροπλοΐας ή αεροναυτιλίας.

-Hot-Air-Balloon-Festival-Albuquerque-New-Mexico-

Χρήση

Πολύ σύντομα μετά την πρώτη πτήση του, συνειδητοποιήθηκε η χρησιμότητά του στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, αρχικά σε ρόλους αναγνώρισης και καθοδήγησης πυρών πυροβολικού (και αργότερα ως μέσο αεράμυνας, κατασκοπείας αλλά και βομβαρδισμού με τη μορφή αερόπλοιων Ζέπελιν). Σε τέτοιους ρόλους συνέχισε να χρησιμοποιείται μέχρι και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σήμερα, το αερόστατο χρησιμοποιείται ευρύτατα se μετεωρολογικές παρατηρήσεις της ανώτερης ατμόσφαιρας, ψυχαγωγία, αεροδιαφήμιση, καθώς και σε από αέρος έκτακτη ανάπτυξη μέτρων ασφαλείας.
Εξέλιξη του αερόστατου αποτέλεσε το αερόπλοιο.

Εφευρέτες

Αν και πολλά εγχειρίδια της Φυσικής αναφέρουν τους Αδελφούς Μονγκολφιέ ότι πρώτοι αυτοί επινόησαν το αερόστατο αυτο δεν είναι αληθές. Σ΄ αυτούς όμως δίκαια αποδίδεται η πρώτη επιτυχής πτήση. Πριν την επινόηση της Μονγκολφιέρας, όπως ονομάστηκε τότε το αερόστατο, είχαν προηγηθεί πολλές άλλες προσπάθειες με κατασκευές όμως βαρύτερες του αέρα.hot-air-balloon-1

  • Κατά την αρχαιότητα, ένας αρχαίος λαός στη Μικρά Ασία οι Μυσοί, χαρακτηρίζονταν "καπνοβάτες", όπου και κατά μία παράδοση που διασώθηκε, ένας Μυσός άναψε φωτιά εκ της οποίας ο καπνός τον ανύψωσε και τον μετέφερε στην πατρική του οικία. Να πρόκειται άραγε για πρόγονο του αερόστατου των Μονγολφιέρων; Ένας ακόμη θρύλος αναφέρει ότι οι Ίνκας τοποθετούσαν επιφανείς νεκρούς σε ένα όχημα που έμοιαζε με αντεστραμμένη πυραμίδα, ή ασπίδα, το οποίο στη συνέχεια απογειωνόταν με τη βοήθεια θερμού αέρα και μετέφερε τους νεκρούς στους θεούς (προφανώς στον εγγύτερο ωκεανό). Ευρήματα γι' αυτό το θρύλο δεν υπάρχουν όμως ακόμα. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι σχεδίασε πολλές «μηχανές» και διατάξεις,leonardo02 οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για πτήση, αλλά δεν υλοποίησε καμία από αυτές. Ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε στα τέλη του 17ου αιώνα περιελάμβανε σχέδια για «χάρτινους δράκους» (χαρταετούς στα καθ' ημάς), leonardo01 οι οποίοι ανυψώνονταν με θερμό αέρα. Έτσι η ιδέα του ελαφρύτερου του αέρα μέσου άρχισε να καλλιεργείται.

Αρχικά το 1550 ο Βαυαρός Ιησουΐτης Γκάσπαρ Σκοτ δημοσίευσε ένα έργο με τίτλο "Παγκόσμιος Μαγεία" όπου έδειχνε πως είναι δυνατόν κάποιος να κινηθεί στους ουρανούς χρησιμοποιώντας μέοο ελαφρύτερου του αέρα.

Το μέσον αυτό το είχε ονομάσει "υπερατμοσφαίρα". Magdeburg

Έκανε όμως το τραγικό λάθος να γράψει ότι τέτοιο μέσον δεν πρόκειται να βρεθεί και έτσι δεν κατόρθωσε να οδηγήσει τη λύση του πρβλήματος χωρίς να μάθει ποτέ ότι είχε καθορίσει τουλάχιστον την αρχή της λύσης.
Το 1670 ο Ιταλός κληρικός πατήρ Φραντζέσκο Λάνα, φιλόσοφος, θεολόγος και σπουδαίος φυσιοδίφης, γνωστός και ως "πατέρας της αεροναυτικής" δημοσίευσε ένα σύγγραμμά του με τίτλο " Προοίμιο ή Δοκίμιο μερικών νέων εφευρέσεων προτεινομένων από τη μεγάλη τέχνη". Στο έργο του αυτό ο πολυτάλαντος εκείνος Ιησουΐτης καθόρισε με εξαιρετική σαφήνεια τη θεωρία των αερόστατων και της αεροναυτιλίας με χρήση ελαφρύτερων μέσων του αέρα η οποία και τελικά πραγματοποιήθηκε ένα αιώνα μετά το θάνατό του. Μάλιστα στο έκτο κεφάλαιο του έργου του ο Λάνα περιγράφει σε σχέδιο ένα μικρό σκάφος 2316150552_791f7e63aaπου φέρει τέσσερις σφαίρες από φύλλα ορείχαλκου στις οποίες θα έπρεπε απαραίτητα να δημιουργηθεί κενό δια των οποίων και θα υψώνονταν και θα μετατρέπονταν σε αερόπλοιο. Ιστορικοί της εποχής βεβαιώνουν ότι ο Λάνα από έλλειψη χρημάτων δεν μπόρεσε να πειραματιστεί στο "ιπτάμνο πλοίο" όπως το είχε ονομάσει, για 10 δουκάτα που κανείς δεν προθυμοποιήθηκε να προσφέρει. Αν αληθεύει ότι στον Λάνα οφείλεται η πρώτη ιδέα του "ελαφρύτερου μέσου", τότε η ιδέα της εφαρμογής ανήκει σ΄ έναν άλλο επίσης ιερωμένο τον Βραζιλιάνο Βαρθολομαίο Λορέντζο ντε Γκουσμάο.
Το 1709 πέτυχε η πρώτη καταγεγραμμένη «πτήση» "ελαφρύτερου μέσου" στην Πορτογαλία: Ο Bartholomeo Lourenco de Gusmao, (1685-1724), κατασκεύασε ένα μπαλόνι με διάμετρο περί τα 70 εκ. και το οποίο τροφοδοτείτο με το ζεστό αέρα που δημιουργούσε η καύση χόρτων και ξύλων σε ένα μικρό δοχείο στο κάτω μέρος του. Η επίδειξη ήταν τόσο εντυπωσιακή ώστε ο Γκουσμάο εκλήθη να επαναλάβει την επίδειξή του στη Λισαβώνα, μπροστά στο βασιλιά, στη μεγάλη αίθουσα υποδοχής των "Ανακτόρων των Ινδιών". Οι αυτόπτες μάρτυρες μεταβλήθηκαν όμως σε πυροσβέστες, γιατί το μπαλόνι αυτό ανερχόμενο στη συνέχεια ακούμπησε στις κουρτίνες του ανακτόρου, με αποτέλεσμα να προκληθεί πυρκαγιά. Ποιός όμως ήταν ο εφευρέτης αυτός που ονομάσθηκε στη συνέχεια "Βοαντόρ" (=ιπτάμενος) δεν είναι ακριβώς γνωστό. Το πείραμά του αυτό θεωρήθηκε μαγεία! Τα σχέδια και οι μελέτες του κατασχέθηκαν και κάηκαν από την Ιερά Εξέταση, ο ίδιος δε πέθανε εξόριστος στη Σεβίλλη.
Το 1782 ο Ναπολιτάνος Τιβέριος Καβάλο (1749-1809) παρουσίασε σε μεγάλο κοινό που είχε συγκεντρωθεί στην έδρα της Βασιλικής Εταιρίας του Λονδίνου μία έκθεσή του στη οποία και βεβαίωνε ότι: "οποιοδήποτε περίβλημα του οποίου το περιεχόμενο θα ήταν υδρογόνο τούτο θα μπορούσε στον αέρα ν΄ ανυψωθεί".παρουσιάζοντας επιτυχή πειράματα με μπαλόνια από έντερα βοδιού. Αναμφίβολα και αυτή η ιδιοφυΐα της μελέτης και των πειραμάτων διευκόλυνε τελικά τη λύση του προβλήματοςπου τόσο καιρό αντιμετώπιζαν τόσοι μελετητές.

Ταυτόχρονα, την ίδια περίοδο, οι ερευνητές συζητάνε για τον «αέρα της φωτιάς» που προκαλεί η καύση, ένα ιδιαίτερο είδος αέρα, το οποίο ανέβαινε με τον καπνό ψηλά, επειδή ήταν ελαφρύτερο από τον ατμοσφαιρικό. Επίσης ότι το υδρογόνο που ανακάλυψε το 1766 ο Κάβεντις και ονομάστηκε «καύσιμος αέρας» ήταν ελαφρύτερο του ατμοσφαιρικού ήταν ήδη γνωστό, καθώς και ότι ο συνάδελφός του, Μπλακ είχε ήδη τότε εκτιμήσει ότι θα έπρεπε αντικείμενα που είναι γεμάτα με αέρα ελαφρύτερο του ατμοσφαιρικού να ανεβαίνουν ψηλά, χωρίς όμως και να έχει πειραματιστεί.

Μονγκολφιέρα, η πραγμάτωση του ονείρου!

Οι διάφορες απόψεις και σκέψεις για τον «ελαφρύ αέρα» καταγράφηκαν κάποια στιγμή στη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών και έγιναν γνωστές σε όλα τα μέλη της. Ανάμεσά τους ήταν και οι αδελφοί Joseph-Michele (1740-1810) και Jacques-Etienne Montgolfier (Μονγκολφιέ, 1745-1799) PER_MOD_164_a από την περιοχή της Λυών. Οι εύποροι αδελφοί αποφάσισαν τότε να κατασκευάσουν ένα μπαλόνι που θα ανέβαινε ψηλά με ζεστό αέρα. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για τις εργασίες και μυστικές δοκιμές που εκτελέστηκαν, μέχρι να γίνει η επίσημη παρουσίαση της εφεύρεσής τους, δεδομένου ότι τις επόμενες δεκαετίες έγιναν λαϊκοί ήρωες και διάφορα κατορθώματά τους, πραγματικά και φανταστικά, περιγράφονταν σε εφημερίδες και βιβλία. Αυτοί ουσιαστικά ήταν και οι πρώτοι που πέτυχαν πρακτικά αποτελέσματα, αν και ο έπαινος για την επιτυχία αυτή ανήκει μεν και στους δύο αλλά περισσότερο στον Ιωσήφ.

 Η πραγμάτωση του ονείρου

Η πραγμάτωση του ονείρου

Η πρώτη τους προσπάθεια λέγεται πως έγινε με χάρτινες σφαίρες γεμισμένες με ατμό. Πλην όμως αυτός γρήγορα υγροποιήθηκε βρέχοντας τα περιβλήματα καθιστώντας τα βαρύτερα του αέρα με συνέπεια τη πτώση τους. Το γεγονός δεν τους πτόησε και συνέχισαν τις προσπάθειες. Το φθινόπωρο του 1782 κατασκεύασαν ένα επίμηκες μπαλόνι από μεταξωτό ύφασμα και το τροφοδότησαν με ζεστό αέρα από την καύση χόρτων και μαλλιού. Η επιτυχία τους ήταν σημαντική, γιατί αυτό το μπαλόνι πέταξε για περίπου 10 λεπτά σε ύψος 20 μέτρων. Στην επόμενη προσπάθειά τους ήταν τέτοια η δύναμη άνωσης, ώστε έσπασαν τα σκοινιά που το κρατούσαν και το μπαλόνι έφτασε περίπου στα 300 μέτρα, μέχρι να πέσει σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων. Μετά από αυτές τις επιτυχίες οργανώθηκε στις 4 Ιουνίου του 1783 μια επίσημη παρουσίαση στη γενέτειρα πόλη Ανοναίυ. Κατασκεύασαν μια σφαίρα από ύφασμα αδιάβροχο, ψιλό, με χωρητικότητα 600 m3, που καλυπτονταν με χρωματιστό χαρτί και που τη γέμισαν με θερμό αέρα, όπου και την άφησαν να υψωθεί στον ουρανό στις 5 Ιουνίου 1783. Η κατάκτηση του αέρα είχε γίνει. Το αερόστατο αυτό ανέβηκε σε ύψος περίπου 180 μ. και κάλυψε απόσταση 2.337 μ. από το σημείο της εκκινήσεώς του. Οι επίσημοι καλεσμένοι από την εξουσία και την επιστήμη πήραν θέσεις σε ξύλινες εξέδρες και παρακολούθησαν την πτήση της "Μονγκολφιέρας" όπως ονομάστηκε, montgolf που είχε διάμετρο 30 μέτρων, για το οποίο και λέγεται ότι έφτασε σε ύψος μερικών χιλιομέτρων.
Η έκθεση για την πτήση που παραδόθηκε από παρατηρητές στην Ακαδημία Επιστημών ανατέθηκε στον ερευνητή Jacques Alexandre Cesar Charles (Σαρλ, 1746-1823) για περαιτέρω μελέτη και οι αδελφοί εφευρέτες προσκλήθηκαν να παρουσιάσουν το έργο τους στο Παρίσι. Έτσι το πείραμα αυτό επανέλαβαν οι Μονγολφιέροι ένα χρόνο μετά στις 19 Σεπτεμβρίου του 1784 στην μεγάλη αυλή του Ανακτόρου των Βερσαλιών παρουσία του Βασιλέως. Μάλιστα τότε για περισσότερο επιστημονικό ενδιαφέρον προσδέθηκε στο κάτω μέρος ένα καλάθι από λυγαριά το οποίο και μετέφερε τους πρώτους αεροναύτες της Ιστορίας. Ήταν ένας κόκορας, μια πάπια κι ένα αρνί. Το μέγα πλήθος που παρευρέθηκε περίμενε ανυπόμονα να μάθει για τη τύχη των "επιβατών". Πράγματι το πείραμα και αυτή τη φορά πέτυχε απόλυτα και τα ζώα επέστρεψαν στη Γη "σώα και αβλαβή" αποδεικνύοντας ότι και ζωντανοί οργανισμοί μπορούν να αντιμετωπίσουν χωρίς ζημιά την ελεύθερη ατμόσφαιρα.

  • Σ΄ αυτά τα τρία ζώα ανήκει επίσης ο τίτλος των πρωτοπόρων των αιθέρων, αφού προηγήθηκαν πολλών άλλων που συνεργάσθηκαν με τον άνθρωπο για τη κατάκτησή τους. Και όπως τότε, ενθουσιάστηκε ιδιαίτερα το πλήθος με την επιστροφή των ζώων της Μονγκολφιέρας, έτσι και τον Νοέμβριο του 1957 συγκινήθηκε η υφήλιος για το χαμό της σκυλίτσας Λάικα οταν πληροφορήθηκε πως ο ρωσικός δορυφόρος με τον οποίο είχε εκτοξευτεί στο διάστημα δεν θα επέστρεφε ποτέ πια στη Γη.

Παράλληλα όμως με τα πειράματα των Μονγκολφιέρων ο καθηγητής της Σορβώνης ο Ιάκωβος Αλέξανδρος Καίσαρ Σάρλ συνδυάζοντας την εφεύρεση με τις πληροφορίες που είχε από την Ακαδημία για τη συμπεριφορά του υδρογόνου και με τη βοήθεια των αδελφών Ρόμπερτ που είχαν επινοήσει μέθοδο διάλυσης του καουτσούκ και εξ αυτής την παραγωγή ενός βερνικιού που καθιστούσε το ύφασμα απόλυτα στεγανό, οργάνωσε με συλλογή χρημάτων από φίλους και συνεργάτες του, την πραγματοποίηση πτήσης με μπαλόνι υδρογόνου.
Πράγματι στις 27 Αυγούστου 1783, στο Πεδίο του Άρεως, στο Παρίσι, μπροστά σε 300.000 Παρισιάνους, ο Γάλλος φυσικός Σαρλ ύψωσε μια σφαίρα από ύφασμα, ντυμένο με καουτσούκ με διάμετρο 3,5 μ., γεμάτη υδρογόνο, που μόλις είχε ανακαλυφτεί. Η πρωτόγονη διάταξη για παραγωγή υδρογόνου προκάλεσε τεράστια ρύπανση και πολλοί από τους, όπως λέγεται με δόση υπερβολής, 300.000 θεατές, το μισό Παρίσι δηλαδή, έφυγαν μακριά για να μην δηλητηριαστούν. Τελικά η πτήση πραγματοποιήθηκε με επιτυχία και θεωρήθηκε η πρώτη πτήση μπαλονιού, στο Παρίσι, δεδομένου ότι οι αδελφοί Μονγκολφιέ ήταν ακόμα άγνωστοι στην πρωτεύουσα.
Παρά ταύτα η σημαντικότερη δοκιμή για τη κατάκτηση των αιθέρων από τον άνθρωπο δεν είχε γίνει ακόμα.

Πρώτοι αεροναύτες

Η Ιστορία χάρισε τελικά τον επίζηλο τίτλο των πρωτοπόρων αεροναυτών σε δύο Γάλλους συνονόματους, στους Φρανσουά Πιλάτρ ντε Ροζιέ (1754-1785) και Φρανσουά Λωραίν (1742-1809). Οι δύο αυτοί θαρραλέοι πρωτοπόροι στις 21 Νοεμβρίου του 1783 επιβαίνοντας σε περιστόλιστη Μονγκολφιέρα, στο πάρκο της Λα Μυέτ, ανυψώθηκαν στον αέρα περίπου 1000 μέτρα και αφού διέσχισαν το Παρίσι, ύστερα από 25 λεπτά της ώρας, προσγειώθηκαν ομαλά στη περιοχή του Μουλέν ντε Μερβέιγ σε απόσταση 12 χλμ. από το σημείο της αναχώρησης. Η συγκίνηση της επιτυχίας αυτής ήταν ζωγραφισμένη στα πρόσωπα ολων των κατοίκων του Παρισιού που έτρεχαν χοροπηδώντας ακολουθώντας το αερόστατο. Με δάκρυα συγκίνησης οι ηρωικοί πρωταγωνιστές επέστρεψαν στο έδαφος, και ενώ ο κόσμος μέσα στον ενθουσιασμό του σχεδόν κατέστρεφε το αερόστατο, αυτοί μεταφέρονταν από το πλήθος θριαμβευτικά στους ώμους προς στ΄ ανάκτορα.

  • Η ημερομηνία εκείνη αποτελεί σήμερα και το γενέθλιο της αεροναυτιλίας, ή αεροναυτικής.

Μετά από αυτή τη τόσο μεγάλη επιτυχία, δυστυχώς η τύχη δεν στάθηκε ευνοϊκή για τους δύο αυτούς πρωταγωνιστές. Ιδιαίτερα τον ντε Ροζιέ, που βρήκε τραγικό θάνατο τον Ιούνιο του 1785, όταν η Μονγκολφιέρα που επέβαινε, στη προσπάθειά του να περάσει τη Μάγχη, δέχθηκε ριπαίο ισχυρό άνεμο με συνέπεια τη πτώση και ανάφλεξή της στη περιοχή του Βιμερέ. Η φωτιά εκείνη ήταν τελικά και η "πυρά τιμής" της ανθρωπότητας για τον πρωτοπόρο στη κατάκτηση των αιθέρων.

Η αποτυχημένη εκείνη προσπάθεια τελικά έγινε επιτυχία από έναν άλλο επίσης Γάλλο αεροναύτη, τον Ζαρ Πιέρ Μπλανσάρ (1753-1809) όπου στις 7 Ιανουαρίου 1785 αναχωρώντας από το Ντόβερ προσγειώθηκε στη γαλλική ακτή διασχίζοντας τη Μάγχη με πολύ δεξιοτεχνία και με ευνοϊκά ρεύματα του αέρος.blanchard

Έτσι το πάθος πλέον του αερόστατου αρχίζει να γενικεύεται. Δεύτερη μετά τη Γαλλία ακολουθεί η Ιταλία, σε πτητικές παρόμοιες δοκιμές όπου και η πρώτη ανύψωση συνέβη στο Μιλάνο στις 25 Φεβρουαρίου του 1784 που επιχείρησαν οι Ιταλοί αεροναύτες Πάολο Αντρεάνι και Αγκοστίνο Τζέρλι. Το σκάφος τους διέφερε από τη Μονγκολφιέρα στο ότι αντί για καλάθι έφερε λέμβο με ανετότερη διαμονή.


Αυτούς ακολούθησαν οι επίσης Ιταλοί Βιτζέντζο Λουνάρντι (1759-1799) και Φραντζέσκο Τζαμπεκάρι (1762-1812). Αυτοί αναφέρονται τόσο για τις τολμηρές επιχειρήσεις τους όσο και για τη συμβολή τους στη κατασκευαστική τεχνική της αεροπλοΐας. Μάλιστα μετά την ανύψωσή του Λουνάρντι που επεχείρησε στο Λονδίνο στις 14 Σεπτεμβρίου του 1784 οι μέχρι τότε δισταγμοί των Άγγλων εξέλιπαν. Στο εγχείρημά του αυτό ο Λουνάρντι χρησιμοποίησε υδρογόνο τελειοποιώντας τις θεωρίες του προηγηθέντος Τιβέριου Καβάλο. Στο σχέδιο του αερόστατου του Λουνάρντι είναι σήμερα τα "μετεωρολογικά αερόστατα".
Ο Φραντζέσκο Τζαμπεκάρι, γόνος ευγενών της Βολωνίας, επινόησε αερόστατο που αποτελούνταν από δύο σφαίρες χωριστές η μία πάνω από την άλλη. Η πάνω έφερε υδρογόνο και η κάτω που είχε σχήμα κόλουρου κώνου έφερε θερμαινόμενο αέρα από μια λυχνία οινοπνεύματος. Τελικά ο Τζαμπεκάρι μετά από αρκετές επιτυχείς πτήσεις φονεύθηκε σε μια τολμηρή προσπάθειά του στις 21 Σεπτεμβρίου του 1812 στη Βολωνία.

Βέβαια από τις γενναίες αυτές προσπάθειες δεν έλειψε η παρουσία και η συμβολή της γυναίκας άλλοτε ως συζύγου αεροναύτη και άλλοτε η ίδια αεροναύτης όπως η κυρία Γκαρνερέν και η δεσποινίδα Χένρυ που επιχείρησαν επιτυχή ανύψωση στις 10 Νοεμβρίου του 1798 στο Παρίσι. Μάλιστα η κ. Γκαρνερέν εκτός του ότι θεωρείται η πρώτη γυναίκα που οδήγησε αερόστατο είναι και η πρώτη γυναίκα που χρησιμοποίησε αλεξίπτωτο. Ο δε σύζυγός της Αντρέ Ζακ Γκαρνερέν (1769-1823) που ήταν κι αυτός αεροναύτης ήταν ο πρώτος που πήδηξε με επιτυχία στο κενό κάνοντας χρήση αλεξιπτώτου.

  • Η πρώτη προσπάθεια κατασκευής και ανύψωσης αερόστατου στον ελλαδικό, υπό τουρκική κατοχή ακόμα, χώρο έγινε στα Ιωάννινα το 1803, στη αυλή του Αλή Πασά, από κάποιον Έλληνα ονόματι Παχώμη που καταγόταν από το Συράκο της Ηπείρου, χρυσοχόος στο επάγγελμα. Πλην όμως το αερόστατο που κατασκεύασε και που έμελλε να επιβιβασθεί ο ίδιος, από κακούς χειρισμούς και απειρία των βοηθών του αναφλέγει πριν ν΄ αρχίσει να υψώνεται. Το γεγονός αυτό περιέλαβε σε σατυρικό ποίημά του, εξ 150 στίχων, ο ιατρός του Αλή Πασά και ποιητής Ιωάννης Βηλαράς.

Αρχή λειτουργίας

Η Αρχή λειτουργίας του αερόστατου βασίζεται στην Αρχή του Αρχιμήδη όπως ισχύει η άνωση στην αεροστατική.

Συγκεκριμένα το αέριο συμεριφέρεται ως ρευστό. Έτσι κατά τη Μηχανική των ρευστών, στην αεροστατική συμβαίνει ότι και στην υδροστατική όπου η Αρχή του Αρχιμήδη διατυπώνεται ως ακολούθως:

"Σε κάθε σώμα που βρίσκεται μέσα σ΄ ένα αέριο εφαρμόζεται δύναμη άνωσης ίση με το βάρος του αερίου που εκτοπίζεται από το σώμα".

Έτσι αν γεμίσουμε ένα μπαλόνι με αέριο ειδικά ελαφρύτερο από τον ατμοσφαιρικό αέρα μπορεί να πετύχουμε η δύναμη άνωσης που θα εφαρμόζεται σ΄ αυτό να είναι μεγαλύτερη από το βάρος του συστήματος μπαλόνι - αέριο. Τότε το μπαλόνι, που σε όλες τις παρόμοιες περιπτώσεις ονομάζεται αερόστατο ή αεροστατική σφαίρα, θ΄ αρχίσει να υψώνεται.

Υπολογισμός

Η ανυψωτική δύναμη του αερόστατου υπολογίζεται ως εξής: Αν V ο όγκος του αερόστατου, ε το ειδικό βάρος του αέρα, ε΄ το ειδικό βάρος του αερίου του αερόστατου, Β το βάρος του μπαλονιού και Βολ το βάρος του συστήματος μπαλόνι-αέριο, τότε θα έχουμε ότι: η ανυψωτική δύναμη F του αερόστατου έχει μέτρο που δίνεται από τη σχέση:

F = A - Βολ, όπου Α = V • ε, συνεπώς Βολ = Β + V • ε΄. Εξ αυτών ισχύει F = (V • ε) - (V • ε΄) - Β, όπερ απλοποιούμενο F = V (ε - ε΄) - Β.

Μεγάλος φόβος υπάρχει για το αερόστατο υδρογόνου γιατί σε περίπτωση ατυχήματος υπάρχει κίνδυνος ισχυρής έκρηξης. Αυτή η απειλή έχει αντιμετωπιστεί τοποθετώντας βαλβίδες ασφαλείας υψηλής πίεσης ή με χρήση ηλίου αντί υδρογόνου, πλην όμως επειδή αυτό έχει 4πλάσια πυκνότητα παρέχει πολύ μικρότερη άνωση.

Άνοδος - κάθοδος αερόστατου

  1. ΑΝΟΔΟΣ: Το μπαλόνι στα αερόστατα πρέπει να είναι μεγάλο, για να εκτοπίζει μεγάλη ποσότητα αέρα και να δημιουργεί έτσι αρκετή άνωση, ώστε το καλάθι και οι επιβάτες να αιωρούνται. Το αερόστατο λειτουργεί ακριβώς αντίστροφα από τα υποβρύχια. Κάτω από το μπαλόνι ο καυστήρας θερμαίνει τον αέρα στο εσωτερικό του μπαλονιού. Ο αέρας διαστέλλεται, περίπου το 1/4 της ποσότητάς του διαφεύγει από την ανοιχτή βάση του μπαλονιού, και η συνολική πυκνότητά του καθώς μειώνεται γίνεται μικρότερη από την άνωση και το αερόστατο υψώνεται. Ο καυστήρας λειτουργεί με καύσιμο προπάνιο, που με θερμοκρασία 1000°C θερμαίνει τον αέρα του μπαλονιού.
  2. ΚΑΘΟΔΟΣ: Όταν η λειτουργία του καυστήρα σταματά, ο αέρας στο περίβλημα ψύχεται. Καθώς συστέλλεται, από τη βάση του μπαλονιού μπαίνει στο διαθέσιμο χώρο και άλλος αέρας, αυξάνοντας τη συνολική πυκνότητα. Τώρα η άνωση μειώνεται και το αερόστατο κατεβαίνει. Το αερόστατο θερμού αέρα μπορεί να αιωρείται και να κινείται παράλληλα με τον άνεμο. Για να κρατηθεί σε σταθερό ύψος χρησιμοποιείται ο καυστήρας με διακοπές.
δικτυογραφία : Βικιπαίδεια κ.α.

Δευτέρα 7 Ιουλίου 2008

Μαρκ Σαγκάλ - Mark Chagall

O Μαρκ Σαγκάλ (ρωσ.: Марк Шага́л, 7 Ιουλίου 188728 Μαρτίου 1985) ήταν Γάλλος ζωγράφος, Ρωσο-εβραϊκής καταγωγής. Θεωρείται ένας από τους μείζονες καλλιτέχνες της μοντέρνας τέχνης.

Βιογραφία

Ο Σαγκάλ γεννήθηκε στο Βιτέμπσκ της σημερινής Λευκορωσίας, πρωτότοκος γιος εβραϊκής οικογένειας με εννέα παιδιά. Φοίτησε στο εβραϊκό δημοτικό σχολείο και αργότερα συνέχισε τις σπουδές του σε δημόσιο γυμνάσιο, παρά το γεγονός πως οι Εβραίοι γίνονταν πολύ δύσκολα δεκτοί. Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη μουσική μαθαίνοντας βιολί, καθώς και με το σχέδιο. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική και φοίτησε στη σχολή ζωγραφικής του Γεχούντα Πεν, στο Βιτέμπσκ, με στόχο να ολοκληρώσει αργότερα τις σπουδές του στην πρωτεύουσα της Ρωσίας. Το χειμώνα του 1906, εγκαταστάθηκε στην Αγία Πετρούπολη, έχοντας προηγουμένως εξασφαλίσει την ειδική άδεια που έπρεπε να κατέχει κάθε Εβραίος, την εποχή εκείνη, προκειμένου να κατοικήσει μόνιμα στην πρωτεύουσα.

Στην Αγία Πετρούπολη κατάφερε να κερδίσει υποτροφία για σπουδές στη γνωστή σχολή Svanseva, όπου δίδασκε ο Λέον Μπακστ, σχεδιαστής σκηνικών για το ρωσικό θέατρο και εκπρόσωπος του συμβολισμού. Τα πρώτα έργα του Σαγκάλ χαρακτηρίζονταν από θέματα που επανήλθαν και σε μεταγενέστερους πίνακές του, όπως αγροτικές σκηνές ή θέματα εμπνευσμένα από τη ζωή στην ύπαιθρο και την επαρχία. Το φθινόπωρο του 1909 γνώρισε την Μπέλα Ρόζενφελντ, κόρη Εβραίου κοσμηματοπώλη από την πόλη του Βίτεμπσκ, την οποία παντρεύτηκε τελικά το 1915 και στην οποία είναι αφιερωμένοι αρκετοί από τους πίνακές του.

Το 1910, με τη βοήθεια του προστάτη του, Max Winawer, ταξίδεψε στο Παρίσι όπου ήρθε σε επαφή με το έργο πρωτοπόρων καλλιτεχνών της εποχής, όπως των ιμπρεσιονιστών, του Πωλ Γκωγκέν, του Βίνσεντ βαν Γκογκ ή του Ανρί Ματίς. Εξίσου επιδραστική υπήρξε και η επίσκεψή του στο Λούβρο, η οποία όπως ο ίδιος σημειώνει στα απομνημονεύματά του, τον «σημάδεψε». Στο Παρίσι ο Σαγκάλ συνδέθηκε επίσης με τον Γάλλο ποιητή Γκιγιώμ Απολλιναίρ, ο οποίος προσπαθούσε να του εξασφαλίζει ευκαιρίες να εκθέτει τα έργα του. Εκείνος του αφιέρωσε με τη σειρά του τον πίνακα Φόρος τιμής στον Απολιναίρ (1911). Σε ορισμένους από τους πίνακες του Σαγκάλ εκείνης της περιόδου, όπως στο Αδάμ και Εύα (1912) διαφαίνεται η σχέση του με το κίνημα του κυβισμού, αν και θεωρείται πως επηρεάστηκε λιγότερο από τους θεμελιωτές του, δηλαδή τον Πάμπλο Πικάσσο και τον Ζωρζ Μπρακ, και περισσότερο από το έργο του Ρομπέρ Ντελωναί. Την Άνοιξη του 1914, μετά από πρόταση του Απολιναίρ, ο εκδότης του περιοδικού Der Sturm (Η Θύελλα) Χέρβαρτ Βάλντεν, ανέλαβε την οργάνωση της πρώτης ατομικής έκθεσης του Σαγκάλ στο Βερολίνο.

Το καλοκαίρι του ίδιου έτους, επισκέφτηκε το Βιτέμπσκ. Η έναρξη του Α' Παγκοσμίου πολέμου και το κλείσιμο των συνόρων παρέτειναν τελικά την παραμονή του στη Ρωσία. Παρά την επιθυμία του να αποφύγει τη στράτευση, τελικά τοποθετήθηκε σε μία νευραλγική οικονομική υπηρεσία στην Αγία Πετρούπολη, όπου η θητεία του αντιστοιχούσε σε υπηρεσία στο μέτωπο. Μετά τα γεγονότα της ρωσικής επανάστασης, ο Λένιν διόρισε ως υπεύθυνο για θέματα πολιτισμού τον Ανατόλι Λουνατσάρσκι, ο οποίος ήταν γνωστός του Σαγκάλ από την περίοδο που ζούσε στο Παρίσι. Χάρη στη γνωριμία τους, το Σεπτέμβριο του 1918, διορίστηκε επίτροπος Καλών Τεχνών στο Βιτέμπσκ. Στα πλαίσια των νέων καθηκόντων του, οργάνωσε εκθέσεις και επαναλειτούργησε τη Σχολή Καλών Τεχνών της πόλης, όπου κατόρθωσε να συγκεντρώσει σημαντικούς δασκάλους όπως ο Ελιέζερ Λισίτσκι και ο Καζιμίρ Μαλέβιτς. Έχοντας επιφυλάξεις για την επανάσταση και ειδικότερα σε ό,τι αφορούσε τις ιδέες της για την τέχνη, ο Σαγκάλ παραιτήθηκε το Μάιο του 1920 και μετακόμισε στη Μόσχα, όπου ανέλαβε τη διακόσμηση του Εβραϊκού Θεάτρου της πόλης. Την περίοδο εκείνη, η οικονομική βοήθεια των σοβιετικών καλλιτεχνών ήταν ανάλογη της «χρησιμότητας» του έργου τους ενώ και οι επιχορηγήσεις που αποσπούσε ο Σαγκάλ ήταν πενιχρές, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει οικονομικά προβλήματα, γεγονός που συνέβαλε στην απόφασή του να εγκατασταθεί στο Βερολίνο, όπου παλαιότερα ο Βάλντεν είχε πουλήσει πίνακές του. Τα χρήματα που είχε κερδίσει ο Σαγκάλ από τις πωλήσεις αυτές είχαν ωστόσο χάσει την αξία τους.

Το Σεπτέμβριο του 1923 εγκαταστάθηκε εκ νέου στο Παρίσι και τον επόμενο χρόνο παρουσιάστηκε η πρώτη αναδρομική έκθεση έργων του και ακολούθησε η πρώτη του ατομική έκθεση στη Νέα Υόρκη. Όπως σημειώνει ο ίδιος ο Σαγκάλ στα απομνημονεύματά του, η δεκαετία 1923-1933 υπήρξε η πιο ευτυχισμένη της ζωής του. Την περίοδο αυτή υπέγραψε συμβόλαιο με τον έμπορο τέχνης Bernheim, με αποτέλεσμα να απαλλαχθεί από οικονομικές έγνοιες αλλά και να γίνει ευρύτερα γνωστός σε διεθνές επίπεδο.

Ο Μωυσής και η φλεγόμενη βάτος (Moses and the burning bush),Ο Μωυσής και η φλεγόμενη βάτος (Moses and the burning bush), λιθογραφία του Μαρκ Σαγκάλ, μέρος ενός ευρύτερου κύκλου έργων ονόματι «Η Ιστορία της Εξόδου» που δημοσιεύτηκε το 1966. λιθογραφία του Μαρκ Σαγκάλ, μέρος ενός ευρύτερου κύκλου έργων ονόματι «Η Ιστορία της Εξόδου» που δημοσιεύτηκε το 1966.

Όταν η γαλλική κυβέρνηση υπέγραψε συμφωνία συνθηκολόγησης με τη ναζιστική Γερμανία, ο Σαγκάλ δεν μπορούσε να παραμείνει ασφαλής στη Γαλλία. Συνελήφθη στη Μασσαλία και επρόκειτο να παραδοθεί στους Γερμανούς, ωστόσο τελικά σώθηκε από αμερικανική παρέμβαση. Χάρη στη φήμη του, ο ίδιος κατόρθωσε να ξεφύγει από την προοπτική των στρατοπέδων συγκέντρωσης και στις 7 Μαΐου 1941 επιβιβάστηκε με την οικογένειά του σε πλοίο που τους μετέφερε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να εγκατασταθούν τελικά στην πόλη της Νέας Υόρκης. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1944 πέθανε η σύζυγός του Μπέλα Ρόζενφελντ και δύο χρόνια αργότερα ο Σαγκάλ επέστρεψε στην Ευρώπη.

Μετά την επιστροφή του στη Γαλλία η φήμη του άρχισε να αυξάνεται σταθερά. Το 1959 έγινε επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων και στα επόμενα χρόνια διοργανώθηκαν αναδρομικές ή ατομικές εκθέσεις του σε διάφορες πόλεις, ενώ το 1973 εγκαινιάστηκε το Εθνικό Μουσείο Σαγκάλ στη γαλλική Νίκαια. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε εκτεταμένα με τοιχογραφίες, ψηφιδωτά και υαλογραφήματα, με σημαντικότερες δημιουργίες το εσωτερικό της εκκλησίας στο Plateua-d' Assy της Σαβοΐας (1957), τα βιτρώ του καθεδρικού ναού της πόλης Μετς και της συναγωγής της Πανεπιστημιακής Κλινικής της Ιερουσαλήμ (1962), τα παράθυρα του κτιρίου των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη και την οροφή της όπερας του Παρισιού (1964) καθώς και οι τοιχογραφίες για το κτίριο του κοινοβουλίου στην Ιερουσαλήμ (1966).

Πέθανε στις 28 Μαρτίου 1985 σε ηλικία 97 ετών, στην κοινότητα του Αγίου Παύλου, στη νοτιοανατολική Γαλλία. Το 1997 ιδρύθηκε το Μουσείο Σαγκάλ στη γενέτειρά του, το οποίο περιλαμβάνει αντίγραφα των έργων του.

Έργο

Τα έργα του Σαγκάλ χαρακτηρίζονται έντονα από προσωπικά στοιχεία καθώς και από την «απλοϊκή» ιδιομορφία τους.~The-Lovers- The Lovers

Η θεματολογία του, κατά βάση ποιητική και φανταστική, είναι βασισμένη κυρίως σε προσωπικά βιώματα, άρρηκτα συνδεδεμένη επίσης με την εβραϊκή του καταγωγή, ενώ είναι χαρακτηριστικό πως σπανίζουν οι προσωπογραφίες. Κινήθηκε συστηματικά γύρω από τον άξονα της εβραϊκής παράδοσης και του ρωσικού φολκλόρ, αν και στο ύστερο έργο του απομακρύνθηκε ελαφρά, χρησιμοποιώντας θέματα από την αρχαία Ελλάδα, όπως στους πίνακες Πτώση του Ίκαρου (1975) ή Ο μύθος του Ορφέα (1977), καθώς και απλές καθημερινές σκηνές.

Αν και έζησε παράλληλα με την εξέλιξη πολλών κινημάτων της μοντέρνας τέχνης, το έργο του δύσκολα μπορεί να ενταχθεί σε κάποιο από αυτά.

~The-Blue-Violinist-Posters The Blue Violinist ~Lovers-and-Daisies-Posters Lovers and Diaisies.


δικτυογραφία : βικιπαίδεια κ.α.